Γράφει η Νάκου Αναστασία ΜΥ ΥΠΕΘΑ, Gender Advisor NCGM, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Διεθνών Σχέσεων
Επ’ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, στις 8 Μαρτίου 2022, ο ρόλος των γυναικών που επανδρώνουν επιχειρήσεις και αποστολές της ΕΕ,αποτελεί απτό παράδειγμα της προόδου που έχει επιτευχθεί στον τομέα αυτό.
Οι γυναίκες έχουν αποδείξει, ότι είναι ικανές να εκτελούν τους ίδιους στρατιωτικούς και μη στρατιωτικούς ρόλους, υπό τις ίδιες δύσκολες συνθήκες, όπως οι άνδρες συνάδελφοί τους. Αποτελούν επίσης βασικούς παράγοντες στους τομείς της διαμεσολάβησης και της ειρήνευσης.
H ΕΕ έχει υπογράψει, το εμβληματικό ψήφισμα 1325 των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια.Το πρωτοποριακό Ψήφισμα 1325, που θέσπισε την ατζέντα για τις Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια εκδόθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2000 και εγκρίθηκε ομόφωνα από το Συμβούλιο Ασφάλειας. Επαναβεβαιώνει το σημαντικό ρόλο των γυναικών στην αποτροπή και επίλυση συγκρούσεων, στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, στην διατήρηση της ειρήνης, στην ανθρωπιστική αντιμετώπιση και στην μετα-συγκρουσιακή ανασυγκρότηση και εστιάζει στην σημαντικότητα της ίσης συμμετοχής και εμπλοκής όλων των προσπαθειών/ενεργειών, για τη διατήρηση και προώθηση της ειρήνης και ασφάλειας.Μέχρι τις αρχές του 2020, 87 κράτη μέλη του ΟΗΕ (45% όλων των κρατών μελών) είχαν υιοθετήσει Σχέδια Δράσης για την εφαρμογή θεματολογίου πολιτικής, Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια.
Η παγκόσμια μελέτη του ΟΗΕ που διεξήχθη το 2015 σχετικά με την εφαρμογή του ψηφίσματος 1325, επισήμανε ότι η συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες, αυξάνει κατά 20% την πιθανότητα να διαρκέσει μια ειρηνευτική συμφωνία τουλάχιστον δύο χρόνια και κατά 35% την πιθανότητα να διαρκέσει 15 χρόνια. Ο στόχος είναι τώρα να συμμετέχουν οι γυναίκες στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και σε όλα τα πεδία διατήρησης της ειρήνης, και να αυξηθεί κατά 40% το ποσοστό των γυναικών στους εσωτερικούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων της ΕΕ και σε στελεχικές θέσεις τέτοιων αποστολών έως το 2021.Το 2015 δε, οι γυναίκες αποτελούσαν το 10,8% του στρατιωτικού προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων του ΝΑΤΟ.
Επιπλέον η ΕΕ έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες όσον αφορά την προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών και έχει δεσμευτεί να αυξήσει τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και την ισότιμη οικονομική ανεξαρτησία, στηρίζοντας τη στρατηγική της δέσμευση υπέρ της ισότητας των φύλων (EUGAP III).
Με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (European External Action Service – EEAS) από το 2007-2013 σε 16 αποστολές πολιτών, μη ένστολων (civil ianmissions), διακρίνεται αύξηση στην συμμετοχή γυναικών που δηλώνει πως οι πολιτικές και οι πρωτοβουλίες που πάρθηκαν στα θέματα αυτά ήταν σε ένα βαθμό επιτυχείς.
Συνολικά η αναλογία των γυναικών που συμμετείχαν σε αποστολές και επιχειρήσεις της ΕΕ αυξήθηκε από 20% σε 26% ενώ ο αριθμός των γυναικών πολιτών – μη ένστολων, αυξήθηκε από 240 σε 869.Σύμφωνα με το γραφείο Διασύνδεσης για την Ειρήνη και Ασφάλεια των ΗΕ, το 2019, ο αριθμός των γυναικών σε ειρηνευτικές αποστολές των ΗΕ άγγιζε το 4%.
Αυτή τη στιγμή οι γυναίκες αποτελούν το 24% των διεθνών πολιτικών αποστολών, ενώ στις στρατιωτικές αποστολές, 17 σε αριθμό με την επιχείρηση ‘Ειρήνη’, οι γυναίκες απαρτίζουν το 7% του συνολικού προσωπικού.
Σύμφωνα με στατιστική μελέτη του OSCE-Organization for Security and Cooperation in Europe (ΟΑΣΕ-Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη)όσον αφορά το ποσοστό ενεργών γυναικών στο καθήκον σε χώρες που ανήκουν στον οργανισμό. Οι γυναίκες στις ΕΔ στην χώρα μας, αποτελούν ποσοστό 15% σε έρευνα που αφορούσε την μελέτη σε 23 χώρες του ΟΑΣΕ με πρώτη τη Λετονία (17%), δεύτερη την Ελλάδα ενώ ακολουθούν Αλβανία(14%) κ Ισπανία με Αρμενία (13%).
Επομένως, η γυναικεία παρουσία στις Ελληνικές ΕΔέχει εξελιχθεί και ενδυναμωθεί στο πέρασμα του χρόνου. Ηγετικοί ρόλοι και θέσεις ευθύνης που ήταν κατειλημμένοι κατά κύριο λόγο από άντρες πλέον δέχονται την ηχηρή παρουσία ένστολων γυναικών.
OΓΓ του ΟΗΕ Antonio Guterres κατά την ομιλία του στη Διεθνή Ημέρα Κυανόκρανων 2020 με θέμα‘Γυναίκες και Ειρηνευτικές επιχειρήσεις’,ανέφερε μεταξύ άλλων, πως οι γυναίκες έχουν συχνά μεγαλύτερη πρόσβαση στις κοινότητες που υπηρετούν, επιτρέποντάς να ενισχύσουν την προστασία των αμάχων, να προάγουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να βελτιώσουν τη συνολική μας επίδοση. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα, καθώς οι γυναίκες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υποστήριξης της ανταπόκρισης για τον COVID-19 σε ήδη εύθραυστα περιβάλλοντα χρησιμοποιώντας το τοπικό ραδιόφωνο για να διαδώσουν μηνύματα δημόσιας υγείας, μεταφέροντας τις απαραίτητες προμήθειες πρόληψης στις κοινότητες και υποστηρίζοντας τις προσπάθειες των τοπικών ειρηνευτών. Ωστόσο, οι γυναίκες συνεχίζουν να αποτελούν το 6% του προσωπικού του στρατού, της αστυνομίας, της δικαιοσύνης και των φυλακών στις αποστολές.
Σε ένα γενικότερο πλάνο, σύμφωνα με το Δείκτη Ισότητας Φύλων του 2020 (ένας δείκτης που μετράει την πρόοδο σε θέματα ισότητας σε κλίμακα από 1-100, όπου 1=ανισότητα και 100=ολοκληρωτική ισότητα) σε μέτρηση του European Instituteof Gender Equality- EIGE (Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ισότητας Φύλων), η Ελλάδα (σε ένα γενικό περίγραμμα, βάση δεικτών όπως εξουσία, χρόνος, γνώση, υγεία, χρήμα, εργασία) βρίσκεται στην τελευταία θέση στην ΕΕ με 52,2 % ενώ στις πρώτες θέσεις είναι η Σουηδία, η Δανία και η Γαλλία.Στην ίδια θέση συνεχίζουμε και ένα χρόνο μετά, το 2021.
Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα οι γυναίκες στην Ευρώπη, απέχουν σχεδόν 60 χρόνια από την κατάκτηση της ισότητάς τους με τους άνδρες.Βάση περισσοτέρων στοιχείων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, οι βελτιώσεις στο τομέα ισότητας φύλων θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έως 10,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2050.Το ποσοστό απασχόλησης θα ανερχόταν στο 80% κ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην ΕΕ θα μπορούσε να αυξηθεί κατά σχεδόν 10%.
Όμως το ζητούμενο αυτή τη στιγμή δεν είναι το τελικό αποτέλεσμα, που ενδεχομένως να είναι χρονοβόρο, αλλά οι συνεχείς προσπάθειες για ισοτιμία σε όλους τους τομείς και πολιτικές με σκοπό τις ίσες ευκαιρίες και στα δυο φύλα όπως η εκπόνηση του ΕΣΔΙΦ- Εθνικού Σχεδίου Δράσης (του Ελληνικού Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων)για την Ισότητα 2021-2025, που εστιάζει σε σχετικές ενέργειες από όλα τα Υπουργεία και τους εμπλεκόμενους Φορείς.
Όσον αφορά την συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές στρατιωτικές επιχειρήσεις της ΕΕ, ο απώτερος στόχος είναι η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα (operationaleffectiveness), κάτι που βλέπουμε ήδη να γίνεται πράξη, μέσα από την ενσωμάτωση καλών πρακτικών και συγκεκριμένα με τον ενεργό ρόλο των γυναικών στην έκβαση της επιχείρησης.΄Ωθησηεπίσης δίνεται στη εξισορρόπηση της αναλογίας ανδρών-γυναικών (gender balance)έτσι ώστε να υπάρχει μια ισότιμη εκπροσώπηση ανδρών-γυναικών που συμμετέχουν σε ειρηνευτικές επιχειρήσεις και αποστολές, έχοντας πάντα υπόψη πως το ποσοστό των γυναικών στις ΕΔ είναι πολύ μικρότερο από αυτό των ανδρών.
Κατά το λατινικό ‘Quinonproficitdeficit’ (όποιος δεν προχωρά, μένει πίσω), συνεπώς η οποιαδήποτε ενέργεια που αφορά στην ενδυνάμωση του ρόλου των γυναικών στις ΕΔ αποτελεί άμεση εξέλιξη της κοινωνικής προόδου μας.
Sources:
Atkins, S. (2018) “Baseline study report: Women in the armed forces in the OSCE region”, Warsaw: OSCE/ODIHR.Committee on Women in the NATO Forces (2008)
Improving the Gender Balance: A Selected List of Best Practices, Brussels: NATO/European External Action Service (2016) “Report on the baseline study on integrating human rights and gender into the European Union’s Common Security and Defense Policy”, Brussels: European External Action Service.
https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2021/EL
https://peacekeeping.un.org/en/women-peacekeeping