Γράφει ο Ταξίαρχος ε.α Παναγιώτης Γερογλής
ex Mil Adviser of Greece to the UN
ex Mil Rep. of Greece to the OSCE/HLPGex HNDGS/MPSOTC Cdrex HNDGS/JLLC CdrDiploma in Diplomatic and Strategic Studies by CEDS/ECOSOCMaster of Arts in International Security and Applied Strategy by Univ. of Plymouth UK EU Pol Adviser by ESDC/EU-EASUN-MPAC memberGCSP alumni member
Δημοσιεύθηκε με το ΦΕΚ 853/4-3-2021, η σχετική ΚΥΑ (ΥΠΕΘΑ και ΥΠΟΙΚΟΝ), με έναρξη εφαρμογής από την 2021 Γ ΕΣΣΟ για ΣΞ και ΠΑ, και από την 2021 Β ΕΣΣΟ για το ΠΝ. Κύρια σημεία της εν λόγω ΚΥΑ, η αύξηση της θητείας στους 12 μήνες, αλλά με αστερίσκους. Ποιοι είναι οι αστερίσκοι όμως??..
Πολύ συνοπτικά αναφέρεται ότι η 12 μηνη θητεία στο ΣΞ, θα ισχύει για όλη την επικράτεια, πλην των φρουρών και των αντιστοίχων Μονάδων σε νησιά Βορείου Αιγαίου, συν Κάλυμνο, Κάρπαθο, Κάσο, Κω, Ρόδο, καθώς και για τις αντίστοιχες της περιφέρειας Έβρου. Σε αυτές η θητεία θα έχει διάρκεια 9 μήνες, με την προϋπόθεση ότι η εκπλήρωση της θητείας θα υλοποιείται αποκλειστικά και διαρκώς στις ανωτέρω φρουρές, ενώ ο χρόνος τυχόν αποσπάσεων δεν θα λογίζεται υπ’ όψιν. Ομοίως η θητεία στο ΣΞ, θα είναι 9μηνη, για τους εκπληρώσαντες το σύνολο της θητείας τους σε Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων, με την ειδικότητα του καταδρομέα ή πεζοναύτη.
Για το ΠΝ και την ΠΑ, η θητεία ήταν και παραμένει 12μηνη, πλην όσων θα υπηρετήσουν στις ανωτέρω φρουρές για τους οποίους η θητεία είναι πλέον 9μηνη, ενώ ειδικότερα για το ΠΝ, ομοίως 9μηνη θητεία προβλέπεται για όσους υπηρετήσουν σε πλοία που ανήκουν στο Συγκρότημα του Αρχηγείου Στόλου (ΑΣ), στο Συγκρότημα Διοίκησης Διοικητικής Μέριμνας (ΔΔΜΝ), στην Υπηρεσία Φάρων (ΥΦ), και στην Υδρογραφική Υπηρεσία (ΥΥ).
Θεμελιώδης νόμος σχετικά με τη στρατολογία και με τη στράτευση, παραμένει ο Ν.3421/2005, ενώ υπάρχουν και αρκετοί περαιτέρω νόμοι, οι οποίοι ρυθμίζουν επαρκέστερα τα σχετικά θέματα, όπως αυτά της διάρκειας, των μεταθέσεων, των κοινωνικών κριτηρίων, κ.λπ. Η δε διάρκεια της θητείας, πέρασε σε διαδοχικές μειώσεις από τη διάρκεια των 24μηνών (Ν.2410/1997), σε 18, σε 12 και μέχρι και προ ολίγων ημερών στην 9μηνη θητεία. Οι ανωτέρω μειώσεις θητείας, έλαβαν χώρα σε ένα ιδιαίτερο πλαίσιο, όπου οι εκάστοτε κυβερνήσεις και οι αντίστοιχες αξιωματικές αντιπολιτεύσεις, συμπεριελάμβαναν στις εκλογικές τους εξαγγελίες τις υπόψη μειώσεις προκειμένου, είτε να παραμείνουν στην εξουσία, είτε να τη διεκδικήσουν.
Δεδομένης της ιδιαίτερα οξυμένης κατάστασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τις κορύφωσης των αντιστοίχων τουρκικών προκλήσεων σε πολλαπλά επίπεδα, είναι η πρώτη φορά που αυξάνεται η θητεία μετά τις αλλεπάλληλες μειώσεις της. Εκτιμάται δε ως παραπάνω από προφανές, ότι η υπόψη αύξηση, στοχεύει στην αντιμετώπιση των χαμηλών ποσοστών στελέχωσης (για το μόνιμο προσωπικό) και επάνδρωσης (ιδιαίτερα για τους οπλίτες θητείας, καθόσον η θητεία παραμένει υποχρεωτική για το άρρεν τμήμα του πληθυσμού) εν γένει. Σχετικά με τα ανωτέρω ποσοστά, υπάρχει αντίστοιχη δήλωση από πρώην ΥΕΘΑ ο οποίος προ 5ετίας, είχε αναφερθεί ( https://www.youtube.com/watch?v=BMR8VzNEQU στο 1’ : 00’’ ) στα ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά επάνδρωσης των παραμεθορίων Μονάδων ( ερώτημα: η υπόψη δήλωση, δεν εμπεριείχε αποκάλυψη «ευαίσθητων πληροφοριών»??.. όπως και παρόμοια δήλωση από παλαιότερο ΥΕΘΑ, ο οποίος είχε δηλώσει από το βήμα της Βουλής ότι έπαιρνε απόρρητα σχέδια στο σπίτι του για να τα μελετήσει!!..).
Μπορεί όμως η πρόσφατα εξαγγελθείσα ΚΥΑ, μέσω της υπόψη αύξησης της θητείας, να αντιμετωπίσει τα ανωτέρω προβλήματα..?? …Μια προσεκτικότερη ανάγνωση, μάλλον δεν θα συνηγορούσε σε αυτό.. και οι υπόψη βάσιμες αμφιβολίες, παρατίθενται ως κατωτέρω :
1. Η θητεία μέχρι την πρόσφατη ΚΥΑ, για όλο τον ΣΞ ήταν 9 μήνες, χωρίς διακρίσεις σε Μονάδες της παραμεθορίου και μη. Άρα για τις παραμεθόριες Μονάδες του Έβρου και των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου, στην ουσία δεν αλλάζει κάτι . Δεδομένου ότι η απόδοση των στρατολογικών κλάσεων ( ΕΣΣΟ) , παραμένει ως ήταν (ιδιαίτερα χαμηλή, θα αναφερθώ παρακάτω), καθόσον δεν ελήφθησαν μέτρα σε αυτή την κατεύθυνση, η μόνη πιθανότητα να αυξηθεί η επάνδρωση των παραμεθορίων Μονάδων, θα υπάρξει μόνο εάν εκδηλωθεί «κύμα επιθυμίας» των κληρωτών, να υπηρετήσουν σε τέτοιες Μονάδες. Σε μια τέτοια υποθετική περίπτωση όμως, δεδομένης της σταθερότητας της απόδοσης των κλάσεων (με πτωτική διαρκώς τάση, λόγω του δημογραφικού), οι εν λόγω στρατιώτες, θα «λείψουν», από άλλες Μονάδες, είτε της λοιπής παραμεθορίου, είτε του εσωτερικού !!..και βέβαια η έλλειψη προσωπικού θα φανεί άμεσα, είτε πολύ απλά σε θέματα υπηρεσιών, είτε γενικότερα σε θέματα λειτουργικότητας και καθημερινότητας των υπόψη Μονάδων.
2. Ομοίως για το προσωπικό θητείας των Ειδικών Δυνάμεων, δεδομένης της μη αύξησης της απόδοσης των κλάσεων, του εθελοντικού χαρακτήρα για υπηρέτηση των κληρωτών σε αυτές, και του ορθώς υφισταμένου «κόσκινου», ώστε να υπηρετήσουν οι ικανότεροι, ούτε και εκεί λογικά αναμένεται να υπάρξει αξιοσημείωτη αύξηση του προσωπικού θητείας.
3. Παραμένοντας στο ΣΞ, εγείρονται και άλλα ερωτήματα, όπως : α).ποιος υπηρετεί πιο «επίπονη» και δύσκολη θητεία??..ένας στρατιώτης σε φυλάκιο ή περίπολο είτε στην ελληνοαλβανική, είτε στην ελληνοσκοπιανή, είτε στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο, ή ένας στρατιώτης γραφέας στο Λόχο Στρατηγείου στη Ρόδο..??.. β.) ένας στρατιώτης θητείας π.χ. καταγόμενος από τη Σάμο, γιατί όταν υπηρετεί στον τόπο του, να επωφελείται από τη «μειωμένη» (μη αυξημένη) θητεία..??..και εν τέλει, γ.) με ποια κριτήρια θα γίνεται η επιλογή των οπλιτών , ώστε αυτοί αφενός να «επωφεληθούν» από τη μη αύξηση της θητείας, αλλά αυτό να συμβαίνει εντός πλαισίου δικαιοσύνης και διαφάνειας ??…..δ.) εκτός από τα «παραθυράκια των αποσπάσεων», καλό θα είναι να κλείσουν και οι «κερκόπορτες των διαθέσεων» και δη των επαναλαμβανόμενων ..!!
4. Για τους «συνήθεις ενοίκους» των Αθηνών και Θεσσαλονίκης (ήτοι τους γόνους προσώπων που μπορούν να επηρεάζουν τις μεταθέσεις των γιών τους), αντίστοιχα εκτιμάται ότι η υπόψη «κινητροδότηση» της τρίμηνης διαφοράς θητείας, δεν θα είναι αρκούντως ικανή, ώστε να κάμψει τις όποιες ηθικές κατά κύριο λόγο αντιστάσεις (εάν και εφόσον υπάρχουν τέτοιες), ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη του, την υπαρκτή τεράστια διαφορά των συνθηκών, μεταξύ π.χ. ενός γραφέα του Τ/ΓΕΣ ή Τ/ ΓΕΕΘΑ και ενός οπλίτη σε φυλάκιο π.χ. στην Καλόλιμνο!..
5. Για την ΠΑ και το ΠΝ, τα πράγματα από πλευράς επάνδρωσης, το πιθανότερο είναι ότι θα οδηγηθούν προς το χειρότερο, αφού με τη νέα ΚΥΑ, οι υπηρετούντες στις ανωτέρω περιοχές και στα ανωτέρω πλοία, ουσιαστικά θα υπηρετούν τρεις μήνες λιγότερο από πριν!!…
‘Όμως το σημαντικότερο των προβλημάτων, δεν είναι μόνον οι βάσιμα εγειρόμενες αμφιβολίες για την επίτευξη των στόχων της υπόψη νομοθετικής πρωτοβουλίας…Είναι ότι για άλλη μια φορά , το θέμα της θητείας φαίνεται να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά και όχι ολιστικά, με διάρκεια θητείας η οποία εμφανίζεται να τίθεται a priori από την πολιτική ηγεσία, και όχι ως προϊόν το οποίο έχει προκύψει κατόπιν έρευνας, μελέτης και αντίστοιχου επιχειρησιακού σχεδιασμού. Δηλαδή για να το πω πιο απλά, .. «η θητεία είναι τόση και δείτε τα Επιτελεία των Κλάδων τι μπορείτε να κάνετε εντός αυτής της διάρκειας», αντί του ορθού της αντίστροφης πορείας από τα ΓΕ προς την πολιτική ηγεσία : « δεδομένων των συνθηκών και των εξής παραγόντων η ελάχιστη απαιτούμενη διάρκεια της θητείας είναι Χ μήνες»!!..(σε κάθε άλλη περίπτωση, οι παραιτήσεις θα πρέπει να είναι εντός των προσφερόμενων εναλλακτικών).
Πως όμως θα μπορούσε να προκύψει ορθολογικά η ιδανική διάρκεια της θητείας..??..
Δεδομένου ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) ανήκουν στον πυλώνα της «σκληρής ισχύος» (hard power) κάθε χώρας και δεδομένης της αποστολής τους, το πρώτο που θα πρέπει να αναγνωσθεί είναι το περιβάλλον των απειλών που πιθανόν να κληθούν να αντιμετωπίσουν, σε συνδυασμό με τις εθνικές επιδιώξεις και τα εθνικά συμφέροντα , σύμφωνα με την εκπορευόμενη ΕΘΣ (Εθνική Στρατηγική) και ΕΘΣΣ (Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική). Από την υπόψη ανάγνωση, θα προκύψουν οι αντίστοιχες δυνατότητες που θα πρέπει να αναπτύξουν οι ΕΔ, ώστε να μπορούν να εκπληρώσουν την αποστολή τους. Στη συνέχεια οι υπόψη αναγκαίες δυνατότητες, θα «μεταφραστούν» σε επιχειρησιακές αναγκαιότητες, οι οποίες με τη σειρά τους θα μεταφραστούν σε εξοπλισμούς και σε κατάλληλο προσωπικό (μόνιμο και θητείας) . Ομοίως και επιμεριστικά για το προσωπικό θητείας, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες, οι επιχειρησιακές ικανότητες και τακτικές δεξιότητες που αυτό θα πρέπει να αναπτύξει μέσω της απαραίτητης παρεχόμενης εκπαίδευσης (βασική εκπαίδευση νεοσυλλέκτων-Ν/Σ, εκπαίδευση μαχητή, εκπαίδευση ειδικότητας, επιχειρησιακή εκπαίδευση) . Και τέλος εξίσου σημαντικό, αφού το προσωπικό θητείας πλέον έχει εκπαιδευτεί, για πόσο χρονικό διάστημα είναι απαραίτητο να υπηρετεί, ώστε να παρέχει τις υπηρεσίες του συμβάλλοντας ενεργά στο οικοδόμημα της αμυντικής θωράκισης!..
Και να ληφθεί υπόψη, ότι τα ανωτέρω, αφορούν αποκλειστικά και μόνο τον ορθολογικό υπολογισμό της θητείας, με βάση την επιτυχή εκπλήρωση της αποστολής των ΕΔ, που δεν είναι άλλη από το τρίπτυχο, εθνική ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα, εθνική κυριαρχία..!!..Οποιαδήποτε άλλη επιπρόσθετη αποστολή και εμπλοκή των ΕΔ, (π.χ. δασοπυρόσβεση, διάσωση, συνδρομή σε σεισμούς, πλημμύρες, θεομηνίες, αποχιονισμούς, διανοίξεις οδών, δημιουργία και διαχείριση προσφυγικών-μεταναστευτικών δομών, δημιουργία και διαχείριση εμβολιαστικών κέντρων, κ.λπ.), εξίσου ορθολογικά, θα μπορούσε να επαυξήσει τη διάρκεια της θητείας!!..
Στην υπόψη έρευνα και μελέτη για καθορισμό της απαιτούμενης διάρκειας θητείας, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σημαντικοί παράγοντες, όπως το δημογραφικό και η αντίστοιχα μειωμένη απόδοση των στρατολογικών κλάσεων (το έτος 2000 η δυναμικότητα της κλάσης εκτιμάται ότι ήταν περίπου 90.000 στρατεύσιμοι, ενώ σήμερα ο υπόψη αριθμός έχει μειωθεί σημαντικά). Ομοίως θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η είσοδος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η επαγγελματική σταδιοδρομία των νέων.
Κατόπιν των παραπάνω, είναι ευκόλως κατανοητό, ότι το θέμα της θητείας δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, ούτε με αποσπασματικές αυξήσεις της διάρκειας της, ούτε με την προηγούμενη «δημιουργική λογιστική» (με την κατάταξη των Ν/Σ απ’ ευθείας στις Μονάδες τοποθέτησης, εγγράφοντας πλασματικά μία επιπλέον ΕΣΣΟ κατ’ έτος, επιβαρύνοντας όμως τις Μονάδες με το πρόσθετο έργο της εκπαίδευσης Ν/Σ, βασικής εκπαίδευσης και εκπαίδευσης ειδικοτήτων), αφήνοντας τα Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων (ΚΕΝ) στην αδράνεια και απραγία για χρόνια (αλήθεια τι γίνεται με αυτά τώρα?)…
Το πρόβλημα της μειωμένης επάνδρωσης των Μονάδων είναι μεγαλύτερο και αρκετά πιο πολυσύνθετο από αυτό της διάρκειας της θητείας και ως τέτοιο θα πρέπει να εκτιμηθεί και να αντιμετωπιστεί ..!! Θα πρέπει να πέσουν στο τραπέζι νέες λύσεις και να συνεξεταστούν μαζί με τη θητεία και άλλοι σημαντικοί παράγοντες, όπως..π.χ. η νέα Δομή Δυνάμεων ( ήμουνα νιός και γέρασα να την περιμένω), η πιθανή προμήθεια μοντέρνων εξοπλισμών, η σύμπτυξη, το κλείσιμο, η μετακίνηση Μονάδων (με μοναδικό γνώμονα την επιχειρησιακή αναγκαιότητα και την αποστολή τους και όχι με την εσφαλμένη νοοτροπία της εξάρτησης των τοπικών κοινωνιών από αυτές ), η συνεξέταση του θεσμού της εθνοφυλακής, ο θεσμός των ΕΦΥΕΣ και των ΟΒΑ, ίσως ακόμη ή η αξιοποίηση των Λεσχών Εφέδρων, των κυνηγετικών και σκοπευτικών συλλόγων και ομοσπονδιών…
Η ελληνική κοινωνία, δεδομένης της παραπάνω από ορατής επιδείνωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων και των εκτοξευόμενων απειλών πολέμου, εκτιμάται πως είναι αρκούντως ώριμη ακόμη και για αύξηση θητείας, αρκεί να πεισθεί ότι αυτή έχει προκύψει όπως τέθηκε ανωτέρω κα η εφαρμογή της περνά μέσα από τις έννοιες της δικαιοσύνης, της αξιοκρατίας, της διαφάνειας και βέβαια της ανθρωπιάς!!…και εκεί βέβαια χρειάζεται και η κατάλληλη ενημέρωση του κοινού με την αντίστοιχη επικοινωνιακή διαχείριση!!..διαφορετικά θα συνεχίζουμε να αυξομειώνουμε τη θητεία, …απλά βάζοντας το κάρο μπροστά απ’ το άλογο!!..
Υ.Γ.1. : Η παράγραφος 4 του άρθρου 6 του Ν. 4361/2016, η οποία προβλέπει, νομικά θεσμοθετημένα (!!!), την εξαίρεση του 2% των οπλιτών θητείας κάθε ΕΣΣΟ, από τις προβλέψεις του συστήματος μεταθέσεων και των αντιστοίχων κριτηρίων, για «υπηρεσιακούς και άλλους λόγους κοινωνικής προσφοράς», τι πραγματικά εξυπηρετεί..???..
Υ.Γ.2 : Άξια ξεχωριστής μνείας επί του θέματος, θεωρώ τη συνέντευξη του πρώην κ. Α/ΓΕΣ και καθόλα άξιου Μανωλά Χρίστου το 2015, στο on alert και στον κ. Καρβουνόπουλο, λίγες ημέρες μετά την αποστρατεία του. Μεταξύ άλλων, ερωτήθηκε αν η έκτακτη μετάθεση οπλιτών από τα αστικά κέντρα προς την παραμεθόριο, ήταν μεταξύ των αιτιών που οδήγησαν στην πρόωρη αποστρατεία του (OnAlert.gr: Ο Επίτιμος ΑΓΕΣ Χρίστος Μανωλάς στην πρώτη του συνέντευξη στο 12’:00’’). Ο κ. Α/ΓΕΣ διευκρίνισε, ότι αυτό, ούτως ή άλλως έπρεπε να είχε γίνει – ( ευλόγως βέβαια προκύπτει το ερώτημα, αφού «έπρεπε να είχε γίνει», γιατί τότε δεν είχε γίνει..??) – , αλλά δεν εφαρμοζόταν, δεικνύοντας εμμέσως πλην σαφώς την προηγούμενη πολιτική ηγεσία. Επιπλέον ανέφερε, ότι κατά την υλοποίηση της εντολής δέχτηκε πανταχόθεν πιέσεις…Επ’ αυτού, έχω να προσθέσω και μια μικρή ιστορία, από πολύ «κοντινό μου» (- πιο κοντινό δε γίνεται -) τότε Δκτη Μονάδας στο Β.Α. Αιγαίο, ότι όντως τις επόμενες ημέρες παρουσιάστηκε στη Μονάδα του, μικρός αριθμός οπλιτών μετατιθέμενος από τα αστικά κέντρα, πλην όμως ο αριθμός τους ήταν τέτοιος που σχεδόν καθόλου δεν άλλαξε την «ιδιαίτερα χαμηλή επάνδρωση στην παραμεθόριο η οποία άγγιζε το 30%», σύμφωνα με τις δηλώσεις του τότε ΥΕΘΑ ! ….Τους αμέσως επόμενους μήνες , δυστυχώς μετατέθηκαν στην αντίστροφη διαδρομή, από τη Μονάδα προς την Αθήνα, αρκετοί περισσότεροι !!…Την επόμενη χρονιά, όταν ο εν λόγω Δκτης μετατέθηκε στην Αθήνα, βρήκε εκεί που τον έστειλαν, παρόμοια ποσοστά με αυτά που ο ΥΕΘΑ την προηγούμενη χρονιά δημόσια καυτηρίαζε (σύμφωνα με δηλώσεις του ΥΕΘΑ, «δεν μπορεί να έχουμε στην Καλαμάτα 400%»… ). Χωρίς δεύτερη σκέψη, με ενέργειες του μετατέθηκαν άμεσα οι υπεράριθμοι, χωρίς να λάβει καμία πολιτική ή άλλη εντολή επί τούτου από τους ανωτέρους του – το αντίθετο συνέβει – , και παρά τις ισχυρότατες πιέσεις που δέχτηκε, απλά έκανε αυτό που ούτως ή άλλως προέβλεπαν οι σχετικοί νόμοι και οι αντίστοιχες διαταγές!!..Βέβαια, γνώριζε και τις συνέπειες, αλλά γνώριζε εξίσου καλά όπως συνήθιζε να λέει, ότι «ομελέτα χωρίς να σπάσεις αυγά, δεν γίνεται» !!..Παρά τις απειλές του τύπου.. «τον επόμενο Μάρτη στις κρίσεις έχεις φύγει», τους «ξεγλύστρισε» πέντε Μάρτηδες μέχρι να τον «φύγουνε» !!..Παρόλα αυτά μου λέει, ότι ποτέ του δεν μετάνιωσε για όλα τα «κοντραρίσματα»..Και κοιμάται ήσυχος τα βράδια , γιατί πάντα είχε σαν γνώμονα, τη Δικαιοσύνη, την Αξιοκρατία, τη Διαφάνεια και την Ανθρωπιά !!..Και χαίρομαι και είμαι περήφανος που τον έχω «κολλητό» – πιο «κολλητό» δε γίνεται!!…