Πεντακόσια σαρανταοκτώ σχόλια υποβλήθηκαν κατά τις πρώτες πέντε ημέρες που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο «Μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων και άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου». Η διαβούλευση λήγει την 1η Απριλίου και το ενδιαφέρον των πολιτών φαίνεται πως είναι τεράστιο για τη μορφή που θα έχουν οι τελικές διατάξεις του νομοσχεδίου.
Την «πρωτιά» σε σχολιασμό, κατέχει το άρθρο 13-Δικαίωμα επικοινωνίας, με 115 σχόλια τις πρώτες κιόλας ημέρες της ανάρτησης στη Διαβούλευση. Ακολουθούν το άρθρο 1 με τον σκοπό του νομοσχεδίου και 88 σχόλια και το άρθρο 5-Συμφέρον του τέκνου με 78 σχόλια.
Ζωηρός ήταν ο διάλογος γύρω από τον όρο «συνεπιμέλεια», ο οποίος συνδέθηκε με την πολυαναμενόμενη νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Δικαιοσύνης, αλλά δεν περιλήφθηκε στο τελικό κείμενο. Στον νομικό κόσμο ο όρος γονική μέριμνα αναφέρεται σε όλες εκείνες τις αποφάσεις που οι γονείς καλούνται και έχουν καθήκον να λάβουν κατά την ανατροφή των παιδιών τους, τα οποία λόγω της ανηλικότητας και ανάλογα κάθε φορά με την ηλικία τους δεν μπορούν να πάρουν από μόνα τους.
Πολλά τα σχόλια
Η σύγχυση των πολιτών σχετικά με το τι επιχειρεί να νομοθετήσει η κυβέρνηση είναι εμφανής. «Ο συγκεκριμένος νόμος θα έχει δύναμη και ισχύ μόνο στην περίπτωση που υιοθετηθεί το 2079/2015 ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Συνεπιμέλεια 50/50 στα πάντα με εναλλασσόμενη κατοικία και ο κάθε γονιός να φροντίζει για τα παιδιά του κατά την παραμονή στην κατοικία του» υποστηρίζει η Νικολέτα, με τον Κοσμά να συμπληρώνει στα σχόλια: «Σε αυτό το νομοσχέδιο πρέπει η ανατροφή των τέκνων μετά το διαζύγιο να ξεκινάει από το 1/2 για κάθε κατάλληλο γονέα εκτός αν υπάρχει άλλη συμφωνία ανάμεσά τους».
Στον αντίποδα, η Κατερίνα γράφει: «Πού θα έχει το παιδί τα βιβλία του – μην ακούσω πως είναι 2/3 βιβλία, αλλά 2/3 τροχήλατες τσάντες πρέπει να πηγαινοφέρνει! Σε ποιο σπίτι θα κάνει μάθημα ιδιαίτερο αν χρειαστεί; Σε ποιο φροντιστήριο θα γραφτεί, μήπως σε δυο – σε ένα κοντά στη μαμά και ένα κοντά στον μπαμπά;». Την ίδια στιγμή, δεκάδες είναι τα σχόλια μπαμπάδων που επιθυμούν ίσο χρόνο επικοινωνίας με τα παιδιά τους, ενώ δεν είναι λίγοι οι συγγενείς που περιγράφουν τις οικογενειακές τους ιστορίες στα σχόλια.
Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο αναφέρονται ενδεικτικά και ορισμένα κριτήρια κακής άσκησης της γονικής μέριμνας βάσει των οποίων θα αξιολογείται ο τρόπος που ασκούν οι γονείς από κοινού τη γονική μέριμνα, ως λειτουργικό τους δικαίωμα και καθήκον, ώστε εάν αυτό κριθεί απαραίτητο να επανακαθορίζεται η άσκηση της γονικής μέριμνας των ανήλικων τέκνων από το δικαστήριο. Πρόκειται για ένα ακόμη άρθρο που έχει πολλά σχόλια, με επίκεντρο τη διατύπωση περί δυνατότητας αφαιρέσεως της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας από τον γονέα, όταν αυτός δεν συμμορφωθεί με δικαστική απόφαση ή συμφωνία περί της επικοινωνίας του τέκνου ή ακόμα αν ευθύνεται για «διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς».
Πάντως, στόχος του νομοσχεδίου είναι η προώθηση του διαλόγου μεταξύ των γονέων και η ενίσχυση της προσπάθειάς τους να αντιμετωπίζουν ζητήματα και να λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν στην ανατροφή των παιδιών τους με αμοιβαία αποδεκτές λύσεις, χωρίς έριδες και διαφωνίες, με τρόπο που θα συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη και διαπαιδαγώγηση αυτών.
Ισότητα
Ειδικότερα, το νομοσχέδιο επιχειρεί να καθιερώσει την αρχή της ισότητας των γονέων στις ευθύνες και τα δικαιώματα έναντι των τέκνων, με γνώμονα αποκλειστικά και μόνο το συμφέρον των τέκνων, προωθώντας ουσιαστικά την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, την επίδοση εγγράφων που αφορούν το τέκνο στην κατοικία οποιουδήποτε από τους γονείς, την ενίσχυση του θεσμού της οικογενειακής διαμεσολάβησης και του οικογενειακού διαμεσολαβητή, την προηγούμενη συναίνεση του γονέα που δεν διαμένει με το τέκνο για σημαντικά ζητήματα που το αφορούν και την υποχρέωση του γονέα που διαμένει με το τέκνο να ενισχύει τη σχέση του με τον άλλο γονέα και τους συγγενείς αυτού, προκειμένου να αποφεύγεται το φαινόμενο της γονεϊκής αποξένωσης.
Οι 4 βασικές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο
Γράφει η Μάρθα Μαρκάκη (Δικηγόρος, διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια)
1 Από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου και διάστασης των συζύγων: Από όταν γεννηθεί το πρώτο τους παιδί, οι γονείς καλούνται να συνεργαστούν και να συναποφασίσουν από το ποιο θα είναι το όνομα του παιδιού τους μέχρι σε μεγαλύτερες ηλικίες πόσες ώρες θα επιτρέπεται να παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια. Εχουν, δηλαδή, συνεπιμέλεια, συνδιαχείριση και συνεκπροσώπηση των ανηλίκων παιδιών τους. Στην πράξη τις τελευταίες δεκαετίες είχε επικρατήσει η αντίληψη ότι με τη διακοπή της συμβίωσης διακόπτεται η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας και η επιμέλεια ανατίθεται στον ένα γονέα, είτε υπήρχε αντιδικία είτε δεν υπήρχε. Τις περισσότερες δε φορές η επιμέλεια ανατίθετο στη μητέρα. Η πρακτική αυτή βασιζόταν στις επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες, στους ρόλους ως είχαν διαμορφωθεί στο παρελθόν.
Ετσι, με το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο ο νομοθέτης επιλέγει να θέσει ρητά ως κανόνα την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας και από τους δύο γονείς. Με την εν λόγω διάταξη αποτυπώνεται ξεκάθαρα ότι η διακοπή της κοινής συμβίωσης των γονέων οδηγεί μεν στη λύση της συντροφικής σχέσης μεταξύ των γονέων αλλά δεν λύνει τη γονεϊκή.
Η γονεϊκή σχέση συνεχίζεται και διακόπτεται μόνο με τον θάνατο ενός εκ των δύο γονέων. Στον ανωτέρω κανόνα εισάγονται φυσικά και εξαιρέσεις, είτε κατόπιν κοινής συμφωνίας των γονέων είτε κατόπιν προσφυγής ενός από τους γονείς στο δικαστήριο. Ακόμη, όμως, και στις περιπτώσεις που η επιμέλεια έχει ανατεθεί αποκλειστικά στον ένα γονέα, οι αποφάσεις για σημαντικά ζητήματα όπως το όνομα των παιδιών, το θρήσκευμα, ζητήματα υγείας ή εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον των παιδιών, λαμβάνονται και από τους δύο γονείς από κοινού.
2 Επικοινωνία γονέων και τέκνων: Με την προτεινόμενη ρύθμιση επιχειρείται η οριοθέτηση ενός ελάχιστου χρόνου επικοινωνίας των παιδιών με τον γονέα, με τον οποίο δεν διαμένουν μαζί. Συγκεκριμένα, καθιερώνεται ένα μαχητό τεκμήριο επικοινωνίας με φυσική παρουσία του ενός τρίτου (1/3) του συνολικού χρόνου επικοινωνίας.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, η αξιολογούμενη ρύθμιση αποσκοπεί στην ενεργή παρουσία και των δύο γονέων κατά την ανατροφή των τέκνων. Στόχος είναι επίσης να διασφαλιστεί η επικοινωνία των παιδιών με τους ανώτερους ανιόντες τους, παππούδες, γιαγιάδες και το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον και να μην δυσχεραίνεται η σχέση των παιδιών με τους τελευταίους για λόγους που αφορούν αποκλειστικά στη διακοπή της συντροφικής σχέσης και τη λύση του γάμου των γονέων.
3 Αϋλο συναινετικό διαζύγιο: Η ψηφιακή εποχή αγγίζει και τη διαδικασία έκδοσης του συναινετικού διαζυγίου, στην οποία απλοποιούνται ορισμένα διαδικαστικά βήματα, όπως ότι η κοινή συμφωνία των συζύγων για την έκδοση συναινετικού διαζυγίου μπορεί να λαμβάνει χώρα με κοινή ψηφιακή δήλωση, μη απαιτούμενης της βεβαίωσης του γνησίου της υπογραφής των συζύγων από τη γραμματεία του Ειρηνοδικείου. Σε κάθε περίπτωση, απαραίτητη προϋπόθεση για να λυθεί ο γάμος συναινετικά είναι η έγγραφη συμφωνία των γονέων με την οποία θα ρυθμίζουν τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας, ο τόπος διαμονής τους, ο γονέας με τον οποίο διαμένουν, η επικοινωνία τους με τον άλλο γονέα και η διατροφή τους.
4 Οικογενειακή διαμεσολάβηση: Οι γονείς μπορούν να προσφεύγουν στη διαμεσολάβηση και να ζητούν βοήθεια από τον οικογενειακό διαμεσολαβητή όταν δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε ζητήματα που αφορούν στην ανατροφή των παιδιών και στην από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας. Οι γονείς μπορούν να απευθυνθούν στον διαμεσολαβητή σε οποιαδήποτε φάση της γονεϊκής σχέσης. Είτε δηλαδή κατά τη διάρκεια του γάμου είτε όταν οι γονείς αποφασίσουν να διακόψουν την κοινή τους συμβίωση είτε μετά τη λύση του γάμου. Η προσφυγή σε οικογενειακή διαμεσολάβηση θα μπορεί να διατάσσεται και από το δικαστήριο. Μέσα από τη δομημένη διαδικασία της διαμεσολάβησης, οι γονείς υποστηρίζονται ώστε να καταφέρουν να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις και στις καλύτερες για εκείνους και για τα παιδιά τους λύσεις.
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής