Οι μαχητές του Λόχου Βούρμπιανης
Υπλγός (ΦΠΖ) Θεοφάνης Βλάχος, υπ. Διδάκτορας Στρατιωτικής Ιστορίας
Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 05:30 ώρας σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου Εδάφους.
Αυτή η λακωνική πρόταση αποτέλεσε το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν του Γενικού Στρατηγείου, με το οποίο πληροφορούσε, μέσω ραδιοφώνου, τον ελληνικό λαό ότι ξεκίνησε ο πόλεμος το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940. Μάλιστα, από το 1966, όταν και ηχογραφήθηκε ξανά, συνδέθηκε απόλυτα με τους εορτασμούς της επετείου του ΟΧΙ και ακούγεται έκτοτε σε κάθε εκδήλωση.
Λίγο πολύ όλοι γνωρίζουν τις μεγάλες πολιτικές και στρατιωτικές προσωπικότητες της εποχής, όπως και τις σημαντικές στρατιωτικές μονάδες που έλαβαν μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο. Ποια ήταν όμως αυτά τα τμήματα της προκάλυψης, στα οποία αναφέρεται το πρώτο ανακοινωθέν, που αμύνθηκαν της ιταλοαλβανικής εισβολής το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου; Πότε, πού και γιατί οργανώθηκαν; Σε αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε παρακάτω, με όσο το δυνατόν πιο κατανοητό τρόπο.
Η νέα κατάσταση στα σύνορα
Μέχρι τον Μάρτιο του 1939, η Ελλάδα θεωρούσε ως μοναδικό πιθανό αντίπαλο τη Βουλγαρία και για αυτό κατασκεύαζε πολυδάπανα αμυντικά έργα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Όλα άλλαξαν τον Απρίλιο του 1939, όταν η Ιταλία αποβίβασε μικρές στρατιωτικές δυνάμεις στην Αλβανία, ανέτρεψε τη νόμιμη αλβανική κυβέρνηση και εγκατέστησε νέα φιλοϊταλική. Η νέα κυβέρνηση της Αλβανίας προσέφερε το αλβανικό στέμμα στον Ιταλό βασιλιά και προχώρησε σε σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων και η συνένωση του Αλβανικού και Ιταλικού Στρατού. Έτσι, η Ελλάδα βρέθηκε ξαφνικά να έχει στα δυτικά σύνορά της έναν σύγχρονο ευρωπαϊκό στρατό με καθαρά απειλητικό προσανατολισμό.
Η καινούρια κατάσταση ανάγκασε την ελληνική ηγεσία να στρέψει το βλέμμα της στην ελληνοαλβανική μεθόριο και να εκπονήσει νέο Σχέδιο Εκστρατείας, το οποίο στη συνέχεια τροποποιήθηκε, λόγω της έναρξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και των αναδιατάξεων των ιταλικών στρατευμάτων. Κύριο σημείο του Σχεδίου Εκστρατείας ήταν η κατάρτιση των λεπτομερειών της επιστράτευσης, βάσει των οποίων θα μετέπιπτε ο Στρατός από την ειρηνική σύνθεσή του στην πολεμική. Είχε υπολογιστεί ότι για την επιστράτευση και τη συγκέντρωση του συνόλου των ελληνικών δυνάμεων από όλα τα μέρη της χώρας απαιτούνταν 22 ημέρες. Αυτό συνεπαγόταν ισχυρές δυνάμεις στη μεθόριο, για να αντιμετωπίσουν τον εισβολέα για αυτό το χρονικό διάστημα.
Στα παραπάνω, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η πρωτοβουλία των κινήσεων ήταν εξ ολοκλήρου στην ιταλική πλευρά, η οποία θα επέλεγε τον τόπο και τον χρόνο της επίθεσης. Οι ελληνικές δυνάμεις απλώς θα αμύνονταν, όπου απαιτούνταν. Την ίδια στιγμή, για πολιτικούς λόγους, η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορούσε φανερά να προχωρήσει σε μέτρα στρατιωτικής ενίσχυσης, για να μη δώσει αφορμή στους Ιταλούς να το χρησιμοποιήσουν ως πρόσχημα για την εισβολή.
Παρ’ όλα αυτά, το στρατιωτικό επιτελείο προχώρησε σε μυστική τοπική επιστράτευση στην Ήπειρο, καθιστώντας πλήρη σε προσωπικό την VIII Μεραρχία. Επίσης, το καλοκαίρι του 1940 ξεκίνησε τις μετεκπαιδεύσεις εφέδρων αξιωματικών και οπλιτών που, ενώ κλήθηκαν δήθεν για μικρό διάστημα, παρέμεναν στις μονάδες, εν αναμονή της ιταλικής εισβολής.
Η σύσταση των Ανεξαρτήτων Ταγμάτων Προκάλυψης
Παράλληλα, συστάθηκαν τρεις καινούριες μονάδες σε τοποθεσίες εγγύς της συνοριακής γραμμής του τομέα της VIII Μεραρχίας. Τα νέα αυτά τμήματα ήταν το Ανεξάρτητο Τάγμα Κονίτσης στην Κόνιτσα, το Ανεξάρτητο Τάγμα Δελβινακίου στο Πωγώνι και το Ανεξάρτητο Τάγμα Φιλιατών στη Θεσπρωτία. Κάθε τάγμα διέθετε τρεις λόχους τυφεκιοφόρων και έναν πολυβόλων, με τη συνολική δύναμη να ανέρχεται σε περίπου 30 αξιωματικούς και 800 οπλίτες, οι οποίοι άπαντες επιστρατεύτηκαν από τα χωριά της περιοχής που βρισκόταν η κάθε μονάδα. Αυτοί θα αποτελούσαν τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως που θα δέχονταν τα πρώτα ιταλικά πυρά τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου.
Σκοπός της σχετικά εσπευσμένης συγκρότησης των τριών ταγμάτων ήταν η απόκρουση ενδεχόμενης αιφνιδιαστικής ιταλικής εισβολής, διότι ήδη από τα μέσα Αυγούστου του 1940 οι Ιταλοί είχαν αρχίσει να μεταφέρουν πολεμικό υλικό και δυνάμεις στις διαβάσεις εισόδου προς το ελληνικό έδαφος. Βασική αποστολή δεν ήταν να αμυνθούν στην τοποθεσία τους, αλλά να συμπτυχθούν μαχόμενα, μέχρι την κύρια γραμμή αντίστασης, η οποία ήταν αρκετά χιλιόμετρα πιο πίσω. Αυτό θα επιβράδυνε την προέλαση του εχθρού και θα έδινε χρόνο στις ελληνικές δυνάμεις να συγκεντρωθούν στις κύριες τοποθεσίες άμυνας. Στη συνέχεια οι δυνάμεις προκάλυψης θα περνούσαν στην εφεδρεία.
Για την εκπλήρωση της αποστολής τους επάνδρωσαν τα συνοριακά φυλάκια στον τομέα τους και ανέπτυξαν δίκτυο πληροφοριών εντός της ιταλοαλβανικής επικράτειας, αποτελούμενο από Βορειοηπειρώτες, οι οποίοι ενημέρωναν για τις κινήσεις των ιταλικών τμημάτων. Παράλληλα, οι δυνάμεις προκαλύψεως διενεργούσαν συνεχώς αναγνωρίσεις στα δρομολόγια σύμπτυξης, ώστε να γνωρίζουν άπαντες τον υποχωρητικό ελιγμό.
Το Θέατρο των Επιχειρήσεων και οι τελευταίες κινήσεις
Η ελληνική ηγεσία είχε χωρίσει το Θέατρο των Επιχειρήσεων, όπου θα πραγματοποιούσε την άμυνα εναντίον των Ιταλών, σε τρία τμήματα: α. τον τομέα Δυτικής Μακεδονίας, β. τον τομέα Ηπείρου και γ. τον τομέα Πίνδου. Ο τελευταίος είχε μικρό σε έκταση μέτωπο, δύσκολο όμως ορεινό ανάγλυφο και αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των άλλων δύο, έχοντας ως σύνδεσμο το Ανεξάρτητο Τάγμα Κονίτσης. Σε κάθε τομέα οι γραμμές άμυνας είχαν χωριστεί σε δύο κλιμάκια. Το πρώτο κλιμάκιο αποτελούσαν τα ολιγάριθμα τμήματα προκάλυψης, και στο δεύτερο οι μονάδες που θα ενεργούσαν τη βασική αμυντική προσπάθεια.
Η VIII Μεραρχία, με διοικητή τον Υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο, θα αναλάμβανε να δώσει την αποφασιστική μάχη στον τομέα της Ηπείρου. Ο Κατσιμήτρος γνωρίζοντας τη σημασία των πρώτων ημερών του πολέμου, ενίσχυσε τα τάγματα της προκάλυψης και προώθησε στην περιοχή της Κόνιτσας το I/15 Τάγμα Πεζικού και μία μονάδα πυροβολικού, ενώ προς την περιοχή του Πωγωνίου μετακίνησε το II/42 Τάγμα Ευζώνων και δύο μονάδες πυροβολικού. Αυτές οι ενισχύσεις αναπτύχθηκαν σε ενδιάμεσες τοποθεσίες, ώστε να επιβραδύνουν τον εχθρό κλιμακωτά, πριν φτάσει στην περιοχή του Καλπακίου, όπου η VIII Μεραρχία είχε συγκεντρώσει τον κύριο όγκο των δυνάμεών της. Όλες οι μονάδες που θα χρησιμοποιούνταν για τον επιβραδυντικό αγώνα υπήχθησαν στον Διοικητή Πεζικού της VIII Μεραρχίας (Μέχρι τις 27 Οκτωβρίου 1940 ο Συνταγματάρχης Ρήγας και έπειτα ο Συνταγματάρχης Ντρες).
Οι Ιταλοί χτυπούν την ελληνική προκάλυψη
Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου οι Ιταλοί ξεκίνησαν την επίθεσή τους βομβαρδίζοντας αρχικά όλα τα φυλάκια της ελληνικής προκάλυψης και στη συνέχεια κάνοντας έφοδο για να αιχμαλωτίσουν τις φρουρές τους. Τα ελληνικά τμήματα όμως είχαν ήδη αποσυρθεί σε νέες θέσεις, δημιουργώντας ευτράπελες καταστάσεις με τους Ιταλούς στρατιώτες να επιτίθενται σε άδειους τοίχους και αναμμένους φανούς θυέλλης.
Όλη την ημέρα της 28ης Οκτωβρίου τα τμήματα προκάλυψης συμπτύσσονταν σε διαδοχικές θέσεις, σύμφωνα με το σχέδιο, υποστηριζόμενα από τις ενισχύσεις στα ενδιάμεσα κλιμάκια. Προσπαθούσαν να τηρούν ολιγόωρη επαφή με τον εχθρό, αφού σκοπός τους ήταν να τον επιβραδύνουν, ενώ ταυτόχρονα τα ελληνικά τμήματα καταστροφών ανατίναζαν τις γέφυρες και τα κομβικά σημεία των οδικών αρτηριών. Παράλληλα, στο Μπουραζάνι Κόνιτσας τμήμα ιταλικών αρμάτων παρασύρθηκε σε αντιαρματική τάφρο, εγκλωβίστηκε και καταστράφηκε από το ελληνικό πυροβολικό της προκάλυψης, που είχε ήδη επισημάνει το σημείο και περίμενε.
Η πρώτη ημέρα του πολέμου βρήκε τους Ιταλούς να έχουν απλώς καταλάβει τα παραμεθόρια χωριά και έχοντας υποστεί απώλειες που δεν υπολόγιζαν, ενώ η ισχυρή αεροπορία τους δεν είχε δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Τη δεύτερη ημέρα τα ελληνικά τμήματα συνέχισαν τη σύμπτυξή τους. Στη Θεσπρωτία πέρασαν νότια του Καλαμά, ενώ στην Κόνιτσα μετακινήθηκαν στα υψώματα πίσω από την κωμόπολη. Στον τομέα του Πωγωνίου, οι ιταλικές δυνάμεις, εκτιμώντας λανθασμένα ότι το σύνολο των ελληνικών τμημάτων είχε τραπεί σε φυγή, άρχισαν να μετακινούν στρατεύματα σε πυκνές φάλαγγες, οι οποίες θερίστηκαν και διασκορπίστηκαν όταν έπεσαν πάνω σε ελληνικό ουλαμό πολυβόλων που περίμενε σε διάβαση μετά το Δελβινάκι.
Ο Κατσιμήτρος, που είχε μεταβεί στο Καλπάκι για να παρακολουθήσει τους αγώνες των κλιμακίων προκάλυψης, αποφάσισε ότι δεν υπάρχει λόγος να συνεχιστεί η φθορά τους και διέταξε το σύνολό τους να εισέλθει στην κύρια τοποθεσία αντίστασης και τα τμήματα της προκάλυψης να ανασυγκροτηθούν για να αποτελέσουν την εφεδρεία της Μεραρχίας.
Στις 30 Οκτωβρίου ο Κατσιμήτρος εξέδωσε την ίσως πιο γνωστή Διαταγή του πολέμου, λίγο πριν την έναρξη της κρίσιμης μάχης στο Καλπάκι: Ληξάντος του προκαλυπτικού Αγώνος από σήμερον η Μεραρχία κατέχει την οργανωμένην τοποθεσίαν δι’ όλων των δυνάμεών της. Επί της τοποθεσίας αυτής θα δοθεί ο αποφασιστικός αγών μέχρις εσχάτων […]. Έως την 9 Νοεμβρίου η VIII Μεραρχία θα αποκρούει κάθε ιταλική προσπάθεια διάσπασης της τοποθεσίας και προέλασης προς τα Ιωάννινα, αναγκάζοντας τους Ιταλούς να ανακόψουν τις επιθέσεις για να ανασυγκροτηθούν. Ήταν όμως αργά. Η επιστράτευση είχε προχωρήσει σε όλη τη χώρα και ήδη άρχιζαν να φτάνουν στη γραμμή του μετώπου νέες ελληνικές μονάδες. Πλέον θα ήταν η σειρά του Ελληνικού Στρατού να αναλάβει την πρωτοβουλία των κινήσεων και να αντεπιτεθεί, καταδιώκοντας τον εισβολέα σε βάθος δεκάδων χιλιομέτρων εντός του εδάφους του.
Ο Λόχος Βούρμπιανης του Ανεξάρτητου Τάγματος Κονίτσης
Μία ιδιαίτερη περίπτωση τμήματος προκάλυψης αποτέλεσε ο 1ος Λόχος Βούρμπιανης του Ανεξάρτητου Τάγματος Κονίτσης, ο οποίος όμως είχε αποσπαστεί από την VIII Μεραρχία, λόγω της απόστασης από το τάγμα του και της ιδιομορφίας του εδάφους και διατέθηκε στο Απόσπασμα Πίνδου του Συνταγματάρχη Δαβάκη Κωνσταντίνου. Το Απόσπασμα του Δαβάκη είχε συγκροτηθεί δύο μήνες πριν τον πόλεμο και είχε ελλείψεις σε προσωπικό και πυρομαχικά. Μάλιστα, η υπαγωγή του Λόχου Βούρμπιανης δημιούργησε πρόβλημα διότι τα πολυβόλα του λόχου χρησιμοποιούσαν διαφορετικά φυσίγγια από αυτά του Αποσπάσματος.
Ο Λόχος Βούρμπιανης, με διοικητή τον Λοχαγό Καντάρα, συγκροτήθηκε αποκλειστικά από εφέδρους που κατάγονταν από την περιοχή των Μαστοροχωρίων Κονίτσης. Επάνδρωνε τα φυλάκια υπ’ αριθμ. 21β, 22, 23 και 24, από το χωριό Βούρμπιανη μέχρι το ύψωμα Κουκούλι στον Γράμμο, περιοχές καταγωγής των ανδρών του, ενώ είχε ανεπτυγμένες ομάδες μάχης σε όλα τα χωριά του τομέα. Παράλληλα, με την έναρξη των επιχειρήσεων εντάχθηκαν στη δύναμη του λόχου και τα τμήματα Χωροφυλακής Πληκατίου, Γοργοποτάμου και Πυρσόγιαννης, συμπεριλαμβανομένων και των αγροφυλάκων.
Αποτέλεσε το προκαλυπτικό τμήμα του Αποσπάσματος Πίνδου, μαζί με δύο λόχους του 51ου Συντάγματος και τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου αμύνθηκε στον κεντρικό υποτομέα του βορειότερου σημείου της διάταξης των ελληνικών δυνάμεων, που επιτέθηκαν οι Ιταλοί, αντιμετωπίζοντας την επίλεκτη ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια».
Οι δυνάμεις που επιτέθηκαν εναντίον του Λόχου Βούρμπιανης ήταν κατά πολύ υπέρτερες και διέθεταν σοβαρή υποστήριξη σε πυροβολικό και όλμους. Η επίθεση άρχισε μία ώρα πριν την εκπνοή της προθεσμίας του ιταλικού τελεσιγράφου, ώστε να επιτύχουν τον αιφνιδιασμό, ωστόσο τα ελληνικά τμήματα ήταν ήδη προετοιμασμένα.
Ο καιρός ήταν βροχερός και επικρατούσε παγωνιά, που κατέστησε τα δρομολόγια σχεδόν αδιάβατα από τις λάσπες, δημιουργώντας τεράστιες δυσκολίες στις κινήσεις. Το σχέδιο και εδώ ήταν όπως και στον τομέα της VIII Μεραρχίας. Οι λόχοι προκάλυψης θα έπρεπε να επιβραδύνουν τα ιταλικά τμήματα μέχρι την κύρια τοποθεσία άμυνας του Αποσπάσματος Πίνδου. Χαρακτηριστικές είναι ορισμένες τηλεφωνικές αναφορές που λάμβανε ο Δαβάκης το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940:
«Ὥρα 5.15. Δύο τάγματα ἐπιτίθενται κατά φυλακίων Λόχου Βουρμπιάνης».
«Ὥρα 8.05. Πρός 613 Μονάδα. Ἀναφέρω προσβολήν φυλακίων ἀπό ὥρας 4ης
πρωϊνῆς. Ἐλήφθησαν μέτρα».
«Ὥρα 8.07. 613 Μονάδα. Ὡς ἀναφέρει ἡ Βουρμπιάνη 21ον καί 22ον φυλάκιον
ἀνθίστανται, 23ον ὑπεχώρησε, 24ον κατελήφθη».
«Ὥρα 10.30. Ἀντίστασις Καρδάρη μέχρι 9.30. Ἐλλείψει πυρομαχικῶν καί λόγῳ
ἀπειλῆς ὑπερφαλαγγίσεως ἠναγκάσθησαν συμπτυχθῶσι»
Τα τρία ανεξάρτητα τάγματα προκαλύψεως αποτέλεσαν τα τμήματα, τα οποία συγκρότησαν τον Ιανουάριο του 1941 το 85ο Σύνταγμα Πεζικού και συνέχισαν τον αγώνα στην περιοχή του Τεπελενίου, υπό τις διαταγές της VIII Μεραρχίας, έχοντας μάλιστα αρκετές απώλειες κυρίως από κρυοπαγήματα.
Παρακάτω δημοσιεύουμε όλα τα ονόματα των μαχητών του 1ου Λόχου Βούρμπιανης, ως φόρο τιμής στα τμήματα της προκάλυψης (περίπου 12 λόχοι), τα οποία το πρωί της 28ης Οκτωβρίου δέχτηκαν πρώτα τα ιταλικά πυρά και εκτέλεσαν με ευθύνη το σχέδιο επιχειρήσεων.
1ος Λόχος του Ανεξάρτητου Τάγματος Κόνιτσας
(Λόχος Βούρμπιανης)
Δύναμη του Λόχου.
Αξιωματικοί
Διοικητής Λόχου:
Λοχαγός Δημήτριος Καντάρας
Διμοιρίτες:
Ανθυπολοχαγοί Κατσένης Μιχαήλ, Πρωτοσυγκέλλου Χαρίλαος, Λαζόπουλος Λάζαρος, Ανθυπασπιστής Καλλιανέσης Ηλίας
Α΄ Διμοιρία
1η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Ζάμπος Βασίλειος
Δεκανείς: Γκόσιος Διονύσιος, Οικονόμου Ιωάννης
Στρατιώτες: Μίσιος Δημήτριος, Πρέντζας Θεόδωρος, Μουτσιούλης Ευθύμιος, Κτίτσας Αθανάσιος, Καράντζιος Δημήτριος, Καράντζιος Μιχαήλ, Γαργάλας Αθανάσιος, Τσιάπος Νικόλαος, Τσιάπος Μιλτιάδης, Ντίκος Χρήστος.
2η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Ρώσσιος Στέργιος
Δεκανέας Τόσκας Κωνσταντίνος
Στρατιώτες: Παναγιώτου Αθανάσιος, Πανταζής Σωτήριος, Τσιώτος Ανέστης, Κίτσος Ιωάννης, Ρόβας Γεώργιος, Βέτσας Ιωάννης, Ντίνης Νικόλαος, Νάτσης Γεώργιος, Κονίνης Λεωνίδας, Πανταζής Ανδρέας.
3η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Γιαννούλης Ανέστης
Δεκανέας Τσιρώνης Χρήστος
Στρατιώτες: Σιώμος Χρήστος, Νούτσος Ευάγγελος, Νταγκουβάνος Απόστολος, Γιώτης Ιωάννης, Σιάφης Νικόλαος, Νούσης Χαράλαμπος, Νούτσος Χαράλαμπος, Δήμου Ευάγγελος, Γκίκας Ευάγγελος, Τσομπάνος Βασίλειος, Σελτσιώτης Χρήστος, Λέκκας Χρήστος.
Β΄ Διμοιρία
4η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Σερίφης Στέφανος
Δεκανέας Φλίνδρης Δημήτριος
Στρατιώτες Μαζιώτης Σπυρίδων, Σερίφης Σωτήριος, Βέτσας Ελευθέριος, Φρόντζος Λεωνίδας, Φρόντζος Σπυρίδων, Πανάγιος Ζαχαρίας, Σούρλας Κωνσταντίνος, Ζιούνης Θεόδωρος, Σερίφης Τηλέμαχος, Κουλούρης Βασίλειος, Σερίφης Παύλος.
5η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Παπανικολάου Κωνσταντίνος
Δεκανείς: Χατζής Δημήτριος, Δημαρέλης Κωνσταντίνος
Στρατιώτες: Κυπαρίσσης Αριστοτέλης, Ζούκης Δημήτριος, Ταμπάκης Κωνσταντίνος, Παπαζήσης Δημήτριος, Κυπαρίσσης Μενέλαος, Βαδάσης Παναγιώτης, Καζούκας Θωμάς, Καζούκας Κωνσταντίνος, Γατσέλος Περικλής, Καρβούνης Δημήτριος, Παπαρούνας Δημήτριος, Γεωργίου Ιωάννης.
6η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Παπαναστασίου Νικόλαος
Δεκανείς: Διονυσόπουλος Διονύσιος, Ξένος Χαράλαμπος
Στρατιώτες: Λυκοτρέτσης Διονύσιος, Χατζηρούμπερης Ιωάννης, Βυθούλκας Νικόλαος, Μήσιος Γεώργιος, Τσινασλανίδης Βασίλειος, Γαϊτανίδης Πρόδρομος, Αθανασίου Αντώνιος, Μάργαρης Γεώργιος, Λαφιάς Γεώργιος.
Γ΄ Διμοιρία
7η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Ντεντόπουλος Νικόλαος
Δεκανέας Παληομίχας Βασίλειος
Στρατιώτες: Καραφέρης Παναγιώτης, Τσάγκης Γεώργιος, Γκολφινόπουλος Γεώργιος, Ζιώγας Χαράλαμπος, Νικολάου Μιχαήλ, Αργυρίου Δημήτριος, Μαργαρώνης Γεώργιος, Πασχάλης Μιχαήλ, Κολέτσης Φίλιππος, Μουκούλης Ζαχαρίας, Γαζώνας Θωμάς, Βασάκος Κων/νος, Νικούλης Κων/νος.
8η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Ζωγράφος Στέφανος
Δεκανέας Βούλγαρης Γεώργιος
Στρατιώτες: Νάκας Κων/νος, Στεργίου Αναστάσιος, Γούσης Δημήτριος, Κυρζίδης Αχιλλεύς, Βούρης Κων/νος, Ζωγράφος Αθανάσιος, Χρήστου Σπυρίδων, Δημητριάδης Αθανάσιος, Καζαμίας Χαράλαμπος, Στεφανόπουλος Γεώργιος, Κωσταδήμας Κων/νος.
9η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Βλάχος Θεοφάνης
Δεκανείς Γεωργόπουλος Απόστολος, Λιάκος Νικόλαος
Στρατιώτες: Κυρίκος Αντώνιος, Μπίστας Πέτρος, Νάκας Χρήστος, Χαρίσης Βασίλειος, Διδασκάλου Χρήστος, Θάνος Ιωάννης, Σούλης Αθανάσιος, Ευθυμίου Χαράλαμπος, Ντάλλας Χρήστος.
Δ΄ Διμοιρία
10η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Πανταζής Χριστόδουλος
Δεκανέας Καλτσούνης Παναγιώτης
Στρατιώτες: Γκίκας Πέτρος, Χρήστου Ηλίας, Βακάλης Νικόλαος, Λύτος Νικόλαος, Λάμπρου Γρηγόριος, Τσάγγας Φώτιος, Ευσταθίου Χρήστος, Τσίπης Κωνσταντίνος, Πρίτσας Απόστολος, Αηδονόπουλος Χρήστος, Φώτου Γεώργιος, Συγγέλης Χαράλαμπος, Φερφέλης Αντώνιος.
11η Ομάδα
Ομαδάρχης: Δεκανέας Διακόπουλος Σωτήριος
Στρατιώτες: Γεράσης Δημήτριος, Τσάτσης Αθανάσιος, Κορομπήλιας Κωνσταντίνος, Κεραμίδας Κωνσταντίνος, Κότσυφας Δημήτριος, Παπαευθυμίου Γεώργιος, Χατζής Θεοδόσιος, Νταγκουβάνος Σωκράτης, Φερβέλης Διονύσιος, Φερβέλης Στέργιος, Παπακώστας Κωνσταντίνος, Χασκής Σάββας, Σούσμικης Χριστόφορος, Πολίτης Γεώργιος.
12η Ομάδα
Ομαδάρχης: Λοχίας Οικονόμου Στέφανος
Δεκανέας Ντούλαινας Ευστράτιος
Στρατιώτες: Τσάγγας Μιχαήλ, Σωτήρας Αχιλλεύς, Τσάγγας Χρήστος, Κοτούλας Δημήτριος, Παπαθανασίου Ιωάννης, Γύφτος Γεώργιος, Μανέκας Γεώργιος, Γκούτσος Αλκιβιάδης, Σδούκος Χρήστος, Μήτσης Δημήτριος, Παπαδημητρίου Δημήτριος, Αλκιβιάδης Γκούτσος.
Ομάδα Διοικήσεως
Ανθυπασπιστής Μιχαλέας Παρασκευάς
Λοχίες: Τάττης Σωτήριος (σιτιστής), Νάσης Ιωάννης
Δεκανείς: Τάττης Παύλος (β. σιτιστή), Παππάς Κωνσταντίνος
Υποδεκανέας Αναγνωστόπουλος Χαρίσης
Στρατιώτες: Μπέκος Μιλτιάδης, Κώτσης Αναστάσιος, Γκίζας Χρήστος, Τσαλιαμάνης Πέτρος, Βαΐλάς Δημήτριος, Τσάγκας Γεώργιος, Λώλης Σωτήριος, Καλαπόδης Θεοφάνης, Περόνης Διονύσιος, Κωστάκης Ιωάννης, Δόβας Βασίλειος, Τσάκας Γεώργιος (ράπτης), Ντίνος Αχιλλέυς (υποδηματοποιός), Γκάγκας Παναγιώτης (μάγειρας), Καλαβρέζος Ιωάννης (μάγειρας), Δερβένης Ευάγγελος (μάγειρας), Λώλης Δημήτριος (νοσοκόμος), Κίσκας Ζήσης (νοσοκόμος), Γκιώκας Χρήστος (τηλεφωνητής), Μπέσιος Χριστόφορος (τηλεφωνητής), Καζάκης Θωμάς (σαλπιγκτής), Γορίτσας Ιωάννης (μεταγωγικός).
Μεταγωγικοί Λόχου
Ομαδάρχης: Λοχίας Γκάσιος Νικόλαος
Δεκανέας Ζήκας Ιωάννης
Στρατιώτες: Γιαννέλος Γεώργιος, Βασίλης Ευθύμιος, Ρώσιος Χρήστος, Παππάς Νικόλαος, Τσιώνος Δημήτριος, Καλέσης Αθανάσιος, Νουσλής Ανδρέας, Θεοδώρου Περικλής, Τζιώτζιος Κωνσταντίνος, Γκέτσος Γεώργιος, Τζιάτζιος Κωνσταντίνος, Γκέτσας Γεώργιος, Τζιάτζιος Δημήτριος, Στεργίου Κοσμάς, Πάντος Φώτιος, Παπαθανασίου Σπυρίδων, Μπάρμπας Αθανάσιος, Νίτσας Ευάγγελος, Μησιακούλης Βασίλειος, Γαργάλας Χρήστος, Μπέζας Χρήστος, Καράντζιος ή Τζαντίλας Χρήστος, Γκίζας Χαράλαμπος, Βλάχος Μιλτιάδης, Νίτσας Γεώργιος, Βλιώρας Παναγιώτης, Μουτσιούλης Ανδρέας, Κίτσιος Θεόδωρος, Ρέπας Ιωάννης, Τσινώλης Σπυρίδων, Γκαμπελέτσας Ανδρέας, Σδούκος Χριστόδουλος, Καλέας Ευθύμιος, Σκούρτης Κων/νος, Σιάφης Απόστολος, Οικονόμου Κων/νος, Γκίκας Παύλος, Σιώμος Αθανάσιος, Ντίσιος Θεόδωρος, Νικολάου Ιωάννης.
Βιβλιογραφία
Αρχιμανδρίτη, Β., Πορεία Γενναίων. Το Ανεξάρτητο Τάγμα Προκαλύψεως Κονίτσης στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο 1940-1941 και ο θάνατος του Συν/ρχου Μαρ. Φριζή, Αθήνα 2002.
Αρχηγείον Στρατού/Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Η προς πόλεμον προπαρασκευή του Ελληνικού Στρατού 1923-1940, Αθήναι 1969.
Γενικό Επιτελείο Στρατού/Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Επίτομη Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού Πολέμου 1940-1941, Αθήνα 1985.
Δεσποτόπουλου, Α., Η πολεμική προπαρασκευή της Ελλάδος 1923-1940, Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι 1998.
Κατσιμήτρος, Χ., Η Ήπειρος Προμαχούσα, Βιβλιοθήκη Ηπειρωτικής Εταιρείας, Αθήνα 2007.
Κωστούλας, Κ., Γεγονότα στο Πωγώνι 1940-41 και το χρονικό του Ανεξάρτητου Τάγματος Δελβινακίου, Πωγωνήσια Βιβλιοθήκη, Ιωάννινα 2009.
Αρχειακές Πηγές
Αρχείο Γενικού Επιτελείου Στρατού/Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (ΓΕΣ/ΔΙΣ), Φ.668/Ε/4.
Αρχείο ΓΕΣ/ΔΙΣ, Φ.668/Δ/2.
Αρχείο ΓΕΣ/ΔΙΣ, Φ.693/Α/92.
Αρχείο ΓΕΣ/ΔΙΣ, Φ.694/Β/1.
Αρχείο ΓΕΣ/ΔΙΣ, Φ.694/Β/2.
