Οι στρατιωτικοί του ΠΝ απειλούνται από το σύνδρομο ολοκληρωτικής εξάντλησης (burn out). Η Ένωση Στρατιωτικών Περιφερειακής Ενότητας Νήσων (ΕΣΠΕΕΝΠΑ) αποκαλύπτει ότι όπως προκύπτει από την μακρά επικοινωνία στελεχών του ΠΝ, πλέον το πρόβλημα των παραιτήσεων έχει “υποβαθμιστεί” στο υπ’ αριθμόν 2. Το κυριότερο πρόβλημα είναι αυτό που απειλεί όσα στελέχη επιθυμούν να παραμείνουν για οποιονδήποτε λόγο (ακόμα κι επειδή δεν έχουν άλλη εναλλακτική λύση). Πλέον η υποστελέχωση και το αρνητικό κλίμα έχουν λάβει μορφή χιονοστιβάδας και λειτουργούν καταλυτικά. Η Πολιτεία φαίνεται ότι αδυνατεί να λάβει πραγματικά ευεργετικά μέτρα με αποτέλεσμα όλα να λειτουργούν προς τη λάθος κατεύθυνση. Οι συνδικαλιστές του ΠΝ αποκαλύπτουν με συγκεκριμένα παραδείγματα τα γεγονότα που έχουν οδηγήσει τους στρατιωτικούς σε ένα απελπιστικό αδιέξοδο και υπενθυμίζουν ότι οι λύσεις πρέπει να αναληφθούν άμεσα διότι η κατάσταση δείχνει να βρίσκεται ήδη σε οριακό σημείο, επισημαίνοντας ότι η περίπτωση του burn-out δεν είναι από αυτές που μπορεί να επιτραπεί να εξαπλωθούν.
ΘΕΜΑ: Σύνδρομο Ολοκληρωτικής Εξάντλησης (Burn Out)
ΣΧΕΤ.: α. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 060/2022 έγγραφό μας
β. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 040/2023 έγγραφό μας
γ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 063/2023 έγγραφό μας
δ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 065/2023 έγγραφό μας
ε. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 072/2023 έγγραφό μας
στ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 006/2024 έγγραφό μας
ζ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 008/2024 έγγραφό μας
η. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 024/2024 έγγραφό μας
θ. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 034/2024 έγγραφό μας
ι. Υπ’ αριθμ. πρωτ. 035/2024 έγγραφό μας
1. Τους τελευταίους μήνες η Ένωσή μας γίνεται διαρκώς αποδέκτης επικοινωνίας από στρατιωτικούς του ΠΝ, στο πλαίσιο της οποίας διαπιστώνουμε με ιδιαίτερη ανησυχία την τρέχουσα κατάσταση στην οποίαν έχει περιέλθει το προσωπικό και η οποία κρίνουμε ότι, πλέον, έχει μεταφερθεί σε επίπεδο πέραν των παραιτήσεων.
2. Η παρατεταμένη απαξίωση που βιώνει το προσωπικό σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες ανελαστικές υπηρεσιακές απαιτήσεις της καθημερινότητας έχει, αναμφίβολα, πολλαπλή επίδραση στα στελέχη. Η επίδραση αυτή μέχρι πρότινος μετουσιωνόταν σε παραιτήσεις ως ύστατη μορφή αντίδρασης, που όπως έχουμε τεκμηριώσει βρίσκονται σε ανοδική πορεία. Παρά την υποτιθέμενη λήψη μέτρων (επίδομα Στόλου κλπ), πλέον είμαστε βέβαιοι ότι οι παραιτήσεις έχουν γίνει το υπ’ αριθμόν 2 πρόβλημα των ΕΔ συνολικά και όχι μόνο του ΠΝ, στο οποίο πολύ εσφαλμένα έχουν επικεντρωθεί διάφορες ερμηνείες της όλης κατάστασης.
3. Πλέον το κύριο πρόβλημα που δείχνει πόσο βαθιά έχει εισχωρήσει η σήψη, έχει μεταφερθεί στα στελέχη που επιθυμούν ή αναγκάζονται να παραμείνουν στις ΕΔ, άρα στερούνται τη διέξοδο της παραίτησης διαπιστώνοντας παράλληλα ότι, τελικά, το ενδεχόμενο αυτό είναι μη βιώσιμο. Ως αποτέλεσμα αυτού του αδιεξόδου, είτε να αναγκάζονται αξιολογούν πλέον την παραίτηση ως τη μόνη λύση προκειμένου να αποφύγουν την τοξικότητα του εργασιακού περιβάλλοντος, είτε αναγκάζονται να παραμείνουν στις ΕΔ δίχως καμία επαγγελματική ικανοποίηση, διότι απλώς δεν έχουν άλλη λύση. Η κάκιστη ψυχολογική κατάσταση στην οποίαν περιέρχονται τα στελέχη συνειδητοποιώντας το αδιέξοδο, μεταφέρεται και στο εργασιακό περιβάλλον, το οποίο αλληλεπιδρά περαιτέρω.
4. Ο συνδυασμός των γεγονότων αυτών, δημιουργεί το φαινόμενο της ολοκληρωτικής εξάντλησης, δηλαδή σύνδρομο burn–out, που είναι ένα από τα χειρότερα σύνδρομα που μπορούν να πλήξουν έναν Οργανισμό. Εάν αναλογιστούμε τις διαστάσεις που μπορεί να λάβει, αν δεν τις έχει λάβει ήδη, μπορούμε εύκολα να κάνουμε λόγο για κατάσταση «επιδημίας».
5. Η υποστελέχωση που έχει δημιουργήσει η κατάσταση με τις παραιτήσεις ουσιαστικά «πνίγει» τα στελέχη, τα οποία διαρκώς επιφορτίζονται με πρόσθετα καθήκοντα και αρμοδιότητες αμιγώς υπηρεσιακού αντικειμένου αν και ενίοτε δευτερεύουσας σημασίας που αναβαθμίζεται (πχ αντιπροσωπείες κλπ). Αυτό, βεβαίως, όσον αφορά το προσωπικό του Στόλου, διότι ως προς το προσωπικό των Υπηρεσιών υποστήριξης του Ναυστάθμου, όπου επίσης υπάρχουν προβλήματα υποστελέχωσης, υπάρχουν και τα «καθήκοντα» απασχόλησης υπέρ τρίτων, όπως οι δωδεκάωρες, πλέον, περιπολίες πυρασφάλειας, οι αποσπάσεις για κάλυψη «μείζονων» εσωτερικών αναγκών (όπως στα θέρετρα), οι αποστολές εκτός έδρας που εξακολουθούν να αποζημιώνονται με αντίτιμο εμπαιγμού κλπ. Η όλη κατάσταση έχει δημιουργήσει ένα εργασιακό περιβάλλον του οποίου η τοξικότητα αυξάνεται σε σταθερή βάση.
6. Τους τελευταίους μήνες, στελέχη του ΠΝ επικοινωνούν και εκφράζουν τα εύλογα και ενίοτε συναισθηματικώς φορτισμένα παράπονά τους, ότι δεν βλέπουν κανένα φως στο τούνελ. Αισθάνονται εγκλωβισμένα. Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου πιθανότατα να υπάρχει και κάποια δικαιολογημένη δόση υπερβολής, καθίσταται ξεκάθαρο από όσα μας μεταφέρονται, ότι η υπερβολή κινείται σε χαμηλά και αναμενόμενα επίπεδα. Το εντυπωσιακό είναι ότι, όσο διαφορετικό κι αν είναι κάθε πρόβλημα, όλα μας εκφράζουν ένα κοινό παράπονο: γιατί δεν απασχολεί την Ηγεσία η έκταση του προβλήματος; Απάντηση, βεβαίως, δεν μπορεί να δοθεί σε μια απορία που σχετίζεται με την παγιωμένη τακτική μη επίλυσης των προβλημάτων που διαρκώς αναδεικνύουμε.
7. Δυστυχώς πληροφορούμαστε διαρκώς την πρόθεση για παραίτηση δεκάδων στελεχών, όλων των βαθμών και προελεύσεων. Παρόλο που καταβάλουμε μεγάλες προσπάθειες να τις αποτρέψουμε με ορθολογικά (υπό άλλες συνθήκες ίσως) επιχειρήματα, για την απογοήτευση δεν υπάρχει αντεπιχείρημα. Αυτός είναι και ο λόγος που σε αρκετές περιπτώσεις είδαμε την «προειδοποίηση παραίτησης» να μετουσιώνεται σε ΑΔΑ σε μικρό χρονικό διάστημα:
- Στελέχη με 20+ έτη υπηρεσίας ρωτάνε για τις προϋποθέσεις αναγνώρισης της 5ετίας και τι ισχύει για το ασφαλιστικό για την περίπτωσή τους.
- Αξιωματικοί ΣΝΔ με λίγα έτη κάνουν λόγο για «χαμένα χρόνια», «χαμένες πανελλήνιες» καθώς και ότι «οι ΕΔ τους καταστρέφουν τα όνειρα».
- Νέοι Υπαξιωματικοί από τη ΣΜΥΝ ρωτάνε με ποιους τρόπους μπορούν να παραιτηθούν το συντομότερο.
- ΕΠΟΠ που αντιμετωπίζουν το φάσμα της απόλυσης εξωτερικεύουν την αιτιολογημένη αγανάκτησή τους για την συμπεριφορά της Πολιτείας απέναντί τους μας και μας λένε, εμφανώς επηρεασμένοι από την πικρία τους και προφανώς καθ’ υπερβολή, ότι προτιμούν να φύγουν στα 50 από το να βιώνουν τέτοιο εμπαιγμό που σε καμία περίπτωση δεν τους αξίζει.
- Στελέχη όλων των βαθμών και προελεύσεων ρωτάνε για τυχόν δυσμενείς αλλαγές στους όρους ασφάλισης και εργασίας τους, συμπεριλαμβανομένων, βεβαίως, των οικονομικών όπου βιώνουν τον απόλυτο εμπαιγμό.
- Στελέχη όλων των βαθμών και προελεύσεων διαμαρτύρονται δικαίως ότι προβλήματα υγείας που ουδέποτε διερευνήθηκαν εργασιακά από την Υπηρεσία άρα δεν είναι γνωστή η τυχόν υπαιτιότητα της Υπηρεσίας, και ενώ δεν ελήφθη ποτέ κάποιο ουσιαστικό μέτρο στο πλαίσιο της προστασίας της Υγείας τους, μετατρέπονται σε μέσον τιμωρίας και, ουσιαστικά, τους θέτουν εκτός ΕΔ υπό καθεστώς απόλυσης.
- Σπουδαστές, ή ακόμα και νέοι Υπαξιωματικοί που μόλις αποφοίτησαν, μας καλούν για να πληροφορηθούν αν υπάρχει δυνατότητα μετάταξης σε σχολές της Αστυνομίας πέραν των ετήσιων προβλέψεων.
- Γονείς σπουδαστών μας ρωτούν αν όντως θα αυξηθεί ο μισθός των παιδιών τους διότι αδυνατούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις οικονομικές απαιτήσεις.
Δεν υπάρχει τομέας της καθημερινότητας των στελεχών του ΠΝ που να μην έχει επηρεαστεί από το δυσμενές κλίμα που έχει δημιουργηθεί.
8. Αλήθεια, πόσο (α)γνωστο είναι:
- Ότι σε πλήθος Υπηρεσιών (πλοία και μη) πλέον ο βαθμός δεν έχει σχεδόν καμία σημασία για την πλειοψηφία, μιας και όλοι κάνουν σχεδόν τα πάντα για να διεκπεραιωθούν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι εκκρεμότητες της καθημερινότητας, σε σημείο να ευτελίζονται οι βαθμοί και τα έτη υπηρεσίας, ως επίσης να απαξιώνεται ο σεβασμός και η εσωτερική ιεραρχία;
- Ότι υπάρχουν Πλοία όπου ο νεότερος της επιστασίας είναι Ανθυπασπιστής και γράφει ακόμα το ημερολόγιο ημερήσιων εργασιών;
- Ότι συχνά δημιουργούνται προστριβές ανάμεσα στο προσωπικό, λόγω αιτημάτων χορήγησης θεσμοθετημένων δικαιωμάτων όπως η άδεια ανατροφής τέκνου, ή ακόμα και λόγω κάποιου προβλήματος υγείας;
- Ποιος είναι ο μέσος όρος ηλικίας που υπάρχει σε συγκεκριμένους τύπους πλοίων, αλλά και στις υπηρεσίες υποστήριξης και εφοδιασμού;
- Ότι ομάδες επισκευής είναι ολιγομελείς και με αυξανόμενες απασχολήσεις, όπου αποτελεί σύνηθες φαινόμενο να παρουσιάζεται η ανάγκη προωθήσεων εργασίας ή ανακλήσεων, κάτι που εξάλλου έχουμε τεκμηριώσει και κατά το παρελθόν;
- Ότι υπάρχουν πληρώματα που απαρτίζονται από «συγχωνεύσεις»;
9. Η όλη κατάσταση τρομάζει και αυτό συμβαίνει με αποκλειστική ευθύνη της Πολιτείας. Επί τρία έτη προειδοποιούσαμε για την ξεκάθαρη πορεία των παραιτήσεων, έχοντας αντιληφθεί και επικρίνει τεκμηριωμένα από πολύ νωρίς ότι αντιμετωπίζονταν ως «ευκαιρία». Επί πολλούς μήνες προειδοποιούσαμε ότι αν συνεχιζόταν αυτή η κατάσταση θα δημιουργείτο μια κατάσταση πιθανότατα μη αναστρέψιμη και η ζημιά που θα προκαλείτο θα ήταν εξίσου πιθανώς ανεπανόρθωτη. Αντί λύσεων, το προσωπικό ακούει διαρκώς για υπομονή, για υποτιθέμενες λήψεις ευεργετικών μέτρων που όταν έρχονται όπως αποδεικνύει και η εμπειρία είναι μόνο δυσμενή, καθώς και για σχεδιασμούς σε βάθος χρόνου που ελάχιστα ενδιαφέρουν.
10. Στο ενδιάμεσο διάστημα το προσωπικό καλείται για μια ακόμα φορά «να βάλει πλάτη», υπομένοντας διαρκή πισωγυρίσματα στα εργασιακά θέματα και τις συνθήκες, που ξεκάθαρα επιχειρείται σε λίγα χρόνια να θεωρούνται αυτονόητες, κάτι που θα παρουσιαστεί ως μεταρρυθμίσεις, με μισθό ακόμα πιο χαμηλό και απαξιωμένο σε σχέση με σήμερα, με παροχές που θα συνεχίσουν να μειώνονται μέχρι τελικού εκμηδενισμού όπου και θα αντικατασταθούν από παροχές ιδιωτών.
11. Διερωτώμαστε: υπήρξε, πραγματικά, η πεποίθηση ότι μια Πολιτεία που διαρκώς θεσμοθετεί την αδικία και πριμοδοτεί ημετέρους με άδικους ή αδιαφανείς όρους και προϋποθέσεις, θα κατάφερνε να πείσει ότι «δεν είναι αυτό που νομίζετε»; Μπορεί, άραγε, μια Πολιτεία που είτε αδυνατεί να αφουγκραστεί τα πραγματικά προβλήματα των στρατιωτικών, είτε τα γνωρίζει και αδιαφορεί σκοπίμως, να αποκαταστήσει το πρόβλημα και να επαναφέρει τη χαμένη αισιοδοξία προσφέροντας νέο όραμα;
12. Το προσωπικό του ΠΝ δεν μπορεί να κάνει άλλη υπομονή. Το προσωπικό του ΠΝ καταρρέει και αυτό συμβαίνει λόγω των ενεργειών και των παραλείψεων της Πολιτείας, ο συνδυασμός των οποίων επενεργεί καταλυτικά. Διαφαίνεται ότι υφίσταται αδυναμία κατανόησης ότι παρά τα διαρκή μέτρα που διαφημίζονται ως δήθεν επιτυχημένα, όλα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση και αυτό αποδεικνύεται από το αποτέλεσμα.
13. Οι παραιτήσεις δεν μειώνονται: αυξάνονται δραματικά. Όσα στελέχη δεν παραιτούνται, δείχνουν ότι δεν μπορούν να βρουν ελπίδα για να βασίσουν το αύριο. Φοβούμαστε δε, ότι αν η κατάσταση συνεχίσει να επεκτείνεται υπό μορφή συνδρόμου burn out, έρχονται πολύ χειρότερες μέρες και πιθανώς με τρόπους που δεν έχουμε ξαναβιώσει και, συνεπώς, δεν μπορούν να προβλεφθούν επαρκώς, οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα θα παρουσιάσουν τεράστια έξαρση ανάμεσα στους Υπαξιωματικούς, μιας και ουσιαστικά είναι οι μόνοι που δεν μπορούν να παραιτηθούν έχοντας επαγγελματικά εφόδια.
14. Πλέον δεν έχουμε την πολυτέλεια να μας απασχολεί το γιατί η Πολιτεία δεν μπορεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Μας απασχολεί μόνο ότι δεν στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και ζητάει ξανά πλάτη, υπομονή κλπ, ταϊζοντας το γνωστό σανό περί πολλαπλασιαστή ισχύος. Αμ έπος, αμ έργον. Οι στρατιωτικοί αισθάνονται ότι τους έχουν στερήσει την αξιοπρέπειά τους. Βλέπουν μια Πολιτεία απαθή, που αδιαφορεί για τις παροχές τους, για την ποιότητα ζωής τους, για τα θεσμικώς κατοχυρωμένα δικαιώματά τους, για τις συνθήκες εργασίας τους, για την Υγεία και στην Ασφάλειά τους. Τουλάχιστον, ας τους δώσει μια ειλικρινή και έντιμη απάντηση: που ακριβώς οδηγείται η κατάσταση για την οποίαν διαρκώς καλούνται να κάνουν υπομονή;
- Οι στρατιωτικοί έχουν κάθε δικαίωμα να γνωρίζουν τι τους επιφυλάσσει το αύριο.
- Έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν γιατί πρέπει «να κάνουν υπομονή λίγα χρόνια ακόμα».
- Έχουν κάθε δικαίωμα να γνωρίζουν γιατί πρέπει να τους ενδιαφέρει αν σε 2 χρόνια θα υπηρετούν σε νέες Φρεγάτες αντί σε πλοία 30-40 ετών, όταν κανείς από την Πολιτεία δεν ενδιαφέρεται για το πως θα βγάλουν το μήνα.
- Έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν γιατί δεν μπορούν να ζήσουν τις οικογένειές τους αξιοπρεπώς, ή γιατί δεν μπορούν να δημιουργήσουν οικογένεια.
- Πάνω απ’ όλα όμως, δικαιούνται να γνωρίζουν γιατί, ενώ αποδεδειγμένα πάντα έδιναν τον καλύτερό τους εαυτό, η Πολιτεία τους αντιμετωπίζει σαν πολίτες β΄ διαλογής, σαν αναλώσιμους.
15. Θεωρούμε ότι είναι εκ του περισσού να επαναλάβουμε για μια ακόμα φορά τις θέσεις μας για τη γενικότερη υποστήριξη των στελεχών και την ποιοτική αναβάθμιση της καθημερινότητάς τους σε όλα τα επίπεδα. Οι θέσεις μας είναι ήδη γνωστές και χιλιοειπωμένες. Παρά ταύτα, θα επαναλάβουμε για μια ακόμα φορά την αναγκαιότητα επεξεργασίας και υιοθέτησής τους. Βρισκόμαστε ανάμεσα σε συναδέλφους και επικοινωνούμε καθημερινά. Γνωρίζουμε τα προβλήματα καλύτερα από τον καθένα και κρούουμε με αυξημένη αγωνία για μια ακόμα φορά, τον κώδωνα του κινδύνου: από την Πολιτεία πρέπει να αναληφθούν το συντομότερο δυνατόν γενναίες και ουσιαστικές ενέργειες δίχως ήξεις – αφίξεις, προκειμένου να περισωθεί η κατάσταση.
Το Πολεμικό Ναυτικό και οι ΕΔ γενικότερα δεν έχουν την πολυτέλεια μέσα στο σύνολο των προβλημάτων να υπάρξει και έξαρση burn-out.
—
Ένωση Στρατιωτικών Περιφερειακής Ενότητας Νήσων Περιφέρειας Αττικής
(Ε.Σ.ΠΕ.Ε.Ν.Π.Α.)