Του Ηλία Προύφα
Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου και Πρόεδρος του ΣΕΑΝ Λευκάδας, ο Πάνος Γαζής, έγγραψε βιβλίο για τη Θρησκευτική υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, το οποίο και μοιράζει δωρεάν.
Μεγάλο ενδιαφέρον υπήρξε για το βιβλίο στην Κύπρο, όπου μοιράστηκαν βιβλία στην Ιερά Αρχιεπισκοπή και σε συνεργαζόμενους ιερείς της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ.
Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ
ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ κ. ΠΑΝΟΥ ΑΙΜ. ΓΑΖΗ
«ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ.
Ο ΗΓΕΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΙΕΡΕΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΣΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ»
Μία ἀπό τίς «εἰδικές ποιμαντικές καταστάσεις», στίς ἰδιαίτερες ἀπαιτήσεις τῶν ὁποίων καλεῖται νά ἀνταποκριθεῖ ἡ Ἐκκλησία μας διά τῶν ποιμένων της συνιστᾶ καί ὁ Στρατός. Τόσο τά μόνιμα στελέχη τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων ὅσο καί οἱ κληρωτοί ὁπλίτες βρίσκονται στό ἐπίκεντρο τῆς προσευχητικῆς ἀναφορᾶς καί τῆς ποιμαντικῆς μας μέριμνας «ὑπέρ τοῦ κατά ξηράν, θάλασσαν καί ἀέρα φιλοχρίστου ἡμῶν Στρατοῦ».
Σέ καιρό εἰρήνης ἤ ἐν ὥρᾳ πολέμου γιά τή διαφύλαξη τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων μας, οἱ ἐπιφορτισμένοι τήν ποιμαντική διακονία τοῦ Στρατεύματος κληρικοί καί οἱ συνεργάτες τους κληρικοί, μόνιμα στελέχη τῆς Θρησκευτικῆς Ὑπηρεσίας τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων ἤ τῶν κατά τόπους Ἱ. Μητροπόλεων, καλοῦνται νά φανερώσουν μέ τήν παρουσία καί τό λόγο τους τήν σαρκωμένη Ἀγάπη, τό Πρόσωπο τοῦ Κυρίου.
Καλοῦνται, κάτω ἀπό δύσκολες συχνά συνθῆκες, νά ζωσθοῦν τό λέντιον τῆς διακονίας καί νά ὑπηρετήσουν τούς ἔνστολους «ἐλαχίστους» ἀδελφούς (πρβλ. Μτθ. 25, 40), «ὑπὲρ ὧν Χριστὸς ἀπέθανεν» (Ρωμ. 14, 15): νά ἐμψυχώσουν καί νά παρηγορήσουν, νά τονώσουν πνευματικά καί νά ἐνισχύσουν ὑλικά, νά ἐνθαρρύνουν καί νά συμβουλεύσουν μέ πνεῦμα διάκρισης, ἐλευθερίας, ἀγάπης, ταπείνωσης, σεβασμοῦ τοῦ κάθε ξεχωριστοῦ ἀνθρώπινου προσώπου καί διαφύλαξης τῆς ἱερότητάς του.
Εὐνόητο εἶναι, λοιπόν, ὅτι ἡ ποιμαντική διακονία τοῦ Στρατεύματος χρειάζεται μεθοδικότητα καί καλή ὀργάνωση. Κεντρικό ρόλο σέ αὐτήν διαδραματίζουν τά πρόσωπα πού ἐπιλέγονται, γιά νά τήν ἀναλάβουν. Χρειάζονται κληρικοί πού θά ζηλώνουν φιλότιμα τήν δόξα τοῦ Μωϋσῆ, τοῦ ἀρχετύπου τῆς πνευματικῆς ἡγεσίας. Θά συνδυάζουν φόβο Θεοῦ καί ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο, τή συνείδηση τῆς ὑψηλῆς τους ἀποστολῆς καί τήν ἐγρήγορση στίς ἐπάλξεις τοῦ χρέους, διαθέτοντας ταυτόχρονα τά ὅλως ἀπαραίτητα ἡγετικά προσόντα.
Ἡ ἐπιστήμη τῆς Διοίκησης μπορεῖ νά ἀλληλοπεριχωρηθεῖ γόνιμα μέ τήν «τέχνη τεχνῶν καί ἐπιστήμη ἐπιστημῶν», τήν Ποιμαντική, δανείζοντας τά προσήκοντα μεθοδολογικά ἐργαλεῖα καί εἰσφέροντας τήν ἔννοια τῆς Ἡγεσίας, ὅπως αὐτή σήμερα ἐπιστημονικά γίνεται κατανοητή. Κατάλληλα ἀναπλαισιωμένη καί εὑρηματικά ἀξιοποιημένη, θά μποροῦσε αὐτή νά καρποφορήσει τόν ἐκσυγχρονισμό καί τήν περαιτέρω ἀποτελεσματικότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας στίς Ἔνοπλες Δυνάμεις τῆς Πατρίδος μας μέσα ἀπό τήν προσεκτική ἐπιλογή τῶν στελεχῶν της, τήν συνεχῆ ἐπιμόρφωση καί τήν κατάλληλη ἀνανοηματοδότηση τοῦ ρόλου τους.
Στήν κατεύθυνση αὐτή συμβάλλει μέ τήν ἀξιόλογη μελέτη του ὁ ἀγαπητός μας κ. Πᾶνος Γαζῆς, υἱός τοῦ εὐλαβοῦς κληρικοῦ τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰδ/του Πρωτοπρεσβυτέρου π. Αἰμιλίου Γαζῆ καί ἐκλεκτός οἰκογενειάρχης ὁ ἴδιος. Πνεῦμα ἀνήσυχο, ἐξάλλου, ὁ ἴδιος, μᾶς ἔχει ἐπανειλημμένα καταστήσει κοινωνούς τῶν προσωπικῶν του «ἡγετικῶν» χαρισμάτων σέ ὅποιους τομεῖς κοινωνικῆς εὐθύνης κι ἄν ἔχει κατά καιρούς προσφέρει: ἐμπνευσμένος ὡς δάσκαλος, δημιουργικός ὡς διευθυντής τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου Βασιλικῆς, φιλότιμος ὡς ἀστυνομικός παλαιότερα, ὑπεύθυνος ὡς στέλεχος τῆς Τοπικῆς Αὐτοδιοίκησης, καταρτισμένος ὡς θεράπων τοῦ ἱεροῦ ἀναλογίου, δυναμικός ὡς Πρόεδρος ἤδη τοῦ Συνδέσμου Ἐφέδρων Ἀξιωματικῶν τοῦ Νομοῦ Λευκάδος.
Πατρικά εὐχόμαστε τό μετά χεῖρας σύγγραμμα νά βρεῖ τή θέση πού τοῦ ἀξίζει, ὄχι ἁπλῶς στά ράφια τῶν βιβλιοθηκῶν, ἀλλά ὡς χρήσιμο ἐργαλεῖο στήν ποιμαντική τῆς στρατευομένης νεότητος.
Μετ’ εὐχῶν ἐν Κυρίῳ
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ὁ Λευκάδος καί Ἰθάκης Θ ε ό φ ι λ ο ς
ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ
ΑΡΧΗΓΟΣ
———
ΤΟΥ κ. ΑΡΧΗΓΟΥ ΓΕΕΦ ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΛΕΟΝΤΑΡΗ ΗΛΙΑ
ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ – ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΕΑΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ κ. ΠΑΝΟΥ ΓΑΖΗ
Είναι γνωστό ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις, ως θεσμός, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνική και πολιτιστική συνέχεια του Έθνους. Έννοιες όπως η ιεραρχία, η πειθαρχία και η υπακοή συνδυάζονται με αυτές της Διοίκησης και της Ηγεσίας. Ο συνδυασμός αυτών των εννοιών συνθέτει τους βασικούς άξονες, γύρω από τους οποίους διαμορφώνεται η στρατιωτική παιδεία, ενώ παράλληλα καθορίζει και την εν γένει στρατιωτική νοοτροπία και συμπεριφορά.
Από την άλλη μεριά, η Εκκλησία, ως θεσμός, στηρίζεται στις ίδιες έννοιες με αυτές των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι λειτουργοί έχουν στα χέρια τους την ευθύνη της πνευματικής καθοδήγησης του έθνους. Ο ιερέας είναι αυτός ο οποίος θα αναλύσει τις ανάγκες και δυνατότητες του ποιμνίου του. Θα καταρτίσει το πρόγραμμα και θα προσπαθήσει να υλοποιήσει τα σχέδιά του. Τέλος, θα εμπνεύσει τα μέλη της εκκλησίας του, με κηρύγματα και προσωπικές επαφές.
Η σχέση των δύο οντοτήτων, Ενόπλων Δυνάμεων και Εκκλησίας, χαρακτηρίζεται από στενούς και ισχυρούς δεσμούς.
Σε περιόδους κρίσιμες για την εθνική και πολιτιστική μας ταυτότητα, η Εκκλησία και η Ηγετική Διοίκηση του Στρατού, οδήγησαν και ενέπνευσαν τον Έλληνα μαχητή να πορευτεί με αυτοθυσία, ηρωισμό και αγωνιστικότητα στους ένδοξους δρόμους της θυσίας για την Πατρίδα.
Η χρήση στρατιωτικών όρων από την Εκκλησία, ως βασικό σημείο σύνδεσης μεταξύ Στρατού και Κλήρου, απαντάται για πρώτη φορά στον Απόστολο Παύλο, ενώ επεκτείνεται σε όλη τη μετέπειτα χριστιανική πορεία. Επιπλέον, ο θεσμός των Αγίων Προστατών για τις Ένοπλες Δυνάμεις και η καθιέρωση θρησκευτικών εορτών στο στράτευμα αποτελεί ένα ακόμη σημείο σύνδεσης των δύο θεσμών, με αποτέλεσμα την καλλιέργεια ισχυρών δεσμών ανάμεσα στο Στρατό και στον εκκλησιαστικό χώρο.
ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ
ΑΡΧΗΓΟΣ
———
Η δημιουργία και λειτουργία του Σώματος τον Στρατιωτικών Ιερέων, αποτελεί ίσως το χαρακτηριστικότερο σύνδεσμο Στρατού και Εκκλησίας, έχοντας ως ρόλο του την χριστιανική και ηθική διαπαιδαγώγηση των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ο Στρατιωτικός Ιερέας σήμερα είναι «υποχρεωμένος» να λειτουργεί και ως ηγέτης. Πρέπει να μπορεί να επιδρά αποτελεσματικά στη ψυχοσύνθεση του Στρατιώτη και να τον απομακρύνει από τα «πονηρά» μονοπάτια της σημερινής κοινωνίας. Να είναι ικανός να κερδίζει την εμπιστοσύνη, την υπακοή, το σεβασμό και την αφοσίωση των στρατευμένων, για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.
Στο σύγχρονο και πολύπλοκο περιβάλλον, οι Ένοπλες Δυνάμεις συμπεριλαμβανομένων όλων των συνθετικών τους μερών και κατ’ επέκταση και αυτό των Στρατιωτικών Ιερέων, καλούνται να συνεχίσουν να διασφαλίζουν το ρόλο τους ως θεσμός του κράτους. Συνάμα, υλοποιούν την αποστολή τους για την εξασφάλιση της σταθερότητας, της εθνικής ασφάλειας, της άμυνας και της ευημερίας της χώρας, έχοντας ως δεσπόζουσα προτεραιότητά τους τη διαμόρφωση ηγετών με όραμα και ανεπτυγμένο φρόνημα.
Θέλουμε ηγέτες αφοσιωμένους στο καθήκον, οι οποίοι διοικώντας τα τμήματά τους με πάθος, θα τα οδηγήσουν στη νίκη και στη θυσία αν απαιτηθεί, ασκώντας την ιδεώδη Στρατιωτική Ηγεσία, αναπτύσσοντας τα πνευματικά, ηθικά και επαγγελματικά προσόντα.
Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια για το παρόν πόνημα, το οποίο οδηγεί στον οραματισμό για τη συμβολή των Στρατιωτικών Ιερέων στη μετεξέλιξη του οργανισμού των Ενόπλων Δυνάμεων.
Λευκωσία, 21/03/2019
Αντιστράτηγος Ηλίας Α. Λεοντάρης
Αρχηγός
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η επιλογή της συγγραφής ενός βιβλίου, που ασχολείται με θέματα Ηγεσίας και Διοίκησης, αποτελεί πολύπλευρη πρόκληση. Στο παρόν βιβλίο γίνεται μια μικρή προσπάθεια μεταφοράς της διοικητικής θεωρίας στα πλαίσια λειτουργίας της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Θεωρούμε ότι και με τον τρόπο αυτό θα υπηρετηθεί καλύτερα το έργο του Θεού στο ιδιαίτερο στρατιωτικό περιβάλλον. Το όλο εγχείρημα είναι πολύ δύσκολο και για τυχόντα λάθη ή παραλείψεις, παρακαλούμε να μας επισημανθούν προκειμένου να διορθωθούν στο μέλλον.
Η Θρησκευτική Υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων είναι ένας εκκλησιαστικός οργανισμός που δραστηριοποιείται μέσα σε έναν άλλο μεγάλο οργανισμό, τις Ένοπλες Δυνάμεις. Συγκεκριμένοι όροι από την επιστήμη του μάνατζμεντ όπως προγραμματισμός, οργάνωση, διεύθυνση – ηγεσία και έλεγχος βρίσκουν εφαρμογή στη διοίκηση της Θρησκευτικής Υπηρεσίας του Στρατού, αναθέτοντας η Πολιτεία και η Εκκλησία την εύρυθμη λειτουργία της στο Διευθυντή της και στους Στρατιωτικούς Ιερείς. Στόχος η αποτελεσματικότητα και η βελτίωση του ποιμαντικού έργου στον ευαίσθητο χώρο των Ένοπλων Δυνάμεων που θα έρθει με την αποτελεσματική διοίκηση και ηγεσία των στελεχών της Θρησκευτικής Υπηρεσίας του Στρατού.
Η Θρησκευτική Υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων λειτουργεί σχεδιασμένα με συγκεκριμένους εκκλησιαστικούς και στρατιωτικούς κανόνες. Θεωρούμε ότι οι σύγχρονες θεωρίες διοίκησης και ηγεσίας μπορούν να εφαρμοστούν σήμερα από τα στελέχη της συγκεκριμένης υπηρεσίας. Πολλά από τα προβλήματα που συναντά ένας Στρατιωτικός Ιερέας κατά την άσκηση του ποιμαντικού του έργου στο Στράτευμα, θα μπορούσαν να ελαχιστοποιηθούν ή ακόμα και να εξαλειφθούν, όταν ο ηγέτης Ιερέας του Στρατού έχει αποκτήσει διοικητικές και ηγετικές ικανότητες, γνώσεις και δεξιότητες. Οι Στρατιωτικοί Ιερείς οφείλουν να συμπεριφέρονται ως ηγέτες.
Έτσι, η Εκκλησία στο απαιτητικό και ιδιαίτερο αυτό περιβάλλον των Ενόπλων Δυνάμεων δε θα πορεύεται στην τύχη της, αφού οι κληρικοί της θα βρίσκονται κοντά στις ανάγκες και τα προβλήματα του ποιμνίου τους και θα είναι σε θέση να προγραμματίσουν, να οργανώσουν, να διευθύνουν και γιατί όχι, να αξιολογήσουν το ποιμαντικό έργο τους έτσι ώστε να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο για να είναι πιο αποδοτικό και αποτελεσματικό για το ανθρώπινο δυναμικό που υπηρετεί στο Στρατό προσωρινά ή μόνιμα.
Τέλος, η ενασχόλησή μας με τη συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου που σκοπό έχει να βοηθήσει – προβληματίσει τους Στρατιωτικούς Ιερείς και τους Συνεργάτες Ιερείς των Θρησκευτικών Υπηρεσιών των Ενόπλων Δυνάμεων Ελλάδας και Κύπρου στο έργο τους, πηγάζει από την πίστη μας ότι οι Έφεδροι εν Εφεδρεία Αξιωματικοί, όπως είναι και ο γράφων, και γενικότερα οι Έφεδροι πρέπει να αποτελούν αρράγιστη γέφυρα ανάμεσα στον πολίτη (την κοινωνία) και τον στρατιώτη (το Στρατό), να εναρμονίζουν αυτές τις δύο μορφές, να τις συμφιλιώνουν, να τις κρατούν σε έναν διαρκή και γόνιμο διάλογο, σε μια συνεχή επικοινωνία και συνεργασία για το καλό του έθνους, του λαού και της κοινωνίας.
Λευκάδα, Mάιος 2019
Πάνος Γαζής
Δάσκαλος – Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου
Πρόεδρος Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Ν. Λευκάδας
Έφεδρος Ανθυπολοχαγός (ΠΖ) – Ελληνικής Δύναμης Κύπρου
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Θρησκευτική Υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων και τα στελέχη της καλούνται να προσαρμοστούν σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κοινωνικό και στρατιωτικό περιβάλλον. Η κοινωνία της γνώσης, η παγκοσμιοποίηση, η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη, η επαγγελματοποίηση του Στρατεύματος, η μείωση της στρατιωτικής θητείας, η κατάργηση των Κέντρων Νεοσυλλέκτων, τα νέα υπερσύγχρονα οπλικά συστήματα, ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των αλλόθρησκων νέων που υπηρετούν στον Ελληνικό Στρατό κ.α, αλλάζουν τα δεδομένα και απαιτούν σε πολλές περιπτώσεις ριζικές αλλαγές του τρόπου που διοικείται η Θρησκευτική Υπηρεσία των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ο γράφων θεωρεί ότι η ηγεσία, ως λειτουργία και συμπεριφορά των υπηρετούντων Στρατιωτικών Ιερέων στη Θρησκευτική Υπηρεσία του Στρατού είναι η αιτία της επιτυχίας στην εκπλήρωση της αποστολής τους στον ευαίσθητο αυτό χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι Στρατιωτικοί Ιερείς εκτός από την επιτέλεση των εκκλησιαστικών και διοικητικών τους καθηκόντων, θα πρέπει ταυτόχρονα να λειτουργούν και ως ηγέτες. Μόνο έτσι θα καταφέρουν να κερδίσουν και να φέρουν στην αγκαλιά της Εκκλησίας το μόνιμο στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων και κυρίως των νέων ανθρώπων που υπηρετούν για μικρό χρονικό διάστημα την πατρίδα τους. Κατά την άποψη του γράφοντος, οι Στρατιωτικοί Ιερείς είναι οι τελευταίοι «δάσκαλοι» των παιδιών αυτών και αποτελούν την τελευταία προσπάθεια της Εκκλησίας να μιλήσει στους νέους και αυτός ήταν και ο σημαντικότερος λόγος της συγγραφής αυτού του βιβλίου προκειμένου να τους βοηθήσει στο σπουδαίο τους ποιμαντικό έργο που έχουν να επιτελέσουν στο χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων και το οποίο θα παρουσιαστεί στη συνέχεια.
Μέσω της ηγεσίας και των λειτουργιών της διοίκησης υποστηρίζει ο γράφων, ότι ο Στρατιωτικός Ιερέας θα υποκινήσει το ιδιαίτερο ποίμνιό του έτσι ώστε με προθυμία και ελεύθερη διάθεση να βαδίσει το δρόμο της σωτηρίας. To παρόν εγχειρίδιο, δηλαδή, αποβλέπει στο να εξοπλίσει τον Στρατιωτικό Ιερέα με διοικητικές γνώσεις που θα τον βοηθήσουν, είτε ως απλό στέλεχος του Θρησκευτικού Σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων είτε ως ανώτερο στέλεχος ή Διευθυντή, να συντελέσει στην αποτελεσματικότητα και βελτίωση του ποιμαντικού έργου στο Στρατό. Σίγουρα το βιβλίο αυτό δεν περιέχει συνταγές ή εύκολες λύσεις, γιατί στα δύο αυτά θέματα που εξετάζουμε, δηλαδή την ηγεσία και τη διοίκηση, δεν υπάρχουν συνταγές, ούτε εύκολες λύσεις.
Το βιβλίο αυτό αποτελείται από δύο μέρη. Στο Πρώτο Μέρος αναλύονται ζητήματα που σχετίζονται με την ηγεσία και τον ηγέτη Στρατιωτικό Ιερέα και αποτελείται από έξι κεφάλαια, τα οποία παραθέτουν και εξετάζουν τα εξής θέματα:
Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στη συστημική θεώρηση του Στρατού και στη γραφειοκρατική δομή του έτσι ώστε να γνωρίζουν οι Στρατιωτικοί Ιερείς και κυρίως οι υποψήφιοι Στρατιωτικοί Ιερείς, αλλά και οι Συνεργαζόμενοι Ιερείς των Μητροπόλεων τον ιδιαίτερο αυτό οργανισμό στον οποίο θα κληθούν να προσφέρουν το ποιμαντικό τους έργο.
Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζουμε την έννοια της ηγεσίας η οποία κατέχει πυρηνική θέση, τόσο στη θεωρία της διοικητικής επιστήμης όσο και στην καθημερινή λειτουργία των σύγχρονων οργανισμών, όπως είναι και αυτός της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Επιπρόσθετα, γίνεται μια σύντομη και περιγραφική αναφορά στις σύγχρονες θεωρίες ηγεσίας από τις οποίες ο γράφων υιοθετεί τη συστημική προσέγγιση της ηγεσίας προκειμένου να γίνουν όσο το δυνατόν πιο κατανοητά τα θεμελιώδη ζητήματα της ηγεσίας που εξετάζονται στη συνέχεια.
Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζουμε τα ηγετικά χαρακτηριστικά και τις ηγετικές ικανότητες που πρέπει να έχει ένας Στρατιωτικός Ιερέας, καθώς επίσης και τους τρόπους ανάπτυξής τους. Κύρια και πρωταρχική αποστολή του ορθόδοξου στρατιωτικού ποιμένα, όπως και κάθε ιερέα, είναι ο αγιασμός των πιστών και η καθοδήγησή τους προς την εν Χριστώ τελείωση και σωτηρία. Απαιτείται λοιπόν, η επιστράτευση όλων των χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς του και των ικανοτήτων του προκειμένου να καταστούν εργαλεία για τη διακονία και την επιμέλεια των πιστών που ζουν και εργάζονται μέσα στο απαιτητικό στρατιωτικό περιβάλλον.
Στο τέταρτο κεφάλαιο εξετάζονται οι ρόλοι και οι λειτουργίες που πρέπει να ασκούνται στην πράξη από τον Στρατιωτικό Ιερέα, ενώ στο πέμπτο κεφάλαιο κάνουμε αναφορά στις μορφές άσκησης της ηγεσίας (στιλ ηγεσίας) που αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ασκούνται οι ρόλοι και οι λειτουργίες της ηγεσίας και σκιαγραφούν το χαρακτήρα της ηγετικής συμπεριφοράς του Στρατιωτικού Ιερέα.
Στο έκτο και τελευταίο κεφάλαιο του Πρώτου Μέρους γίνεται αναφορά σε τέσσερις κατηγορίες αποτελεσμάτων που θα πρέπει επιτύχει ο ηγέτης Στρατιωτικός Ιερέας κατά την άσκηση του ποιμαντικού του έργου στις Ένοπλες Δυνάμεις, δηλαδή αποτελέσματα που αφορούν τους στρατεύσιμους, το μόνιμο και πολιτικό ή με σύμβαση ανθρώπινο δυναμικό των Ενόπλων δυνάμεων, την κοινωνία και τέλος, τον οργανισμό, δηλαδή το Στρατό.
Το Δεύτερο Μέρος αναφέρεται στις λειτουργίες της διοίκησης και περιλαμβάνει πέντε κεφάλαια:
Στο πρώτο, δηλαδή στο έβδομο κεφάλαιο του βιβλίου, ορίζεται η έννοια της διοίκησης και περιγράφονται οι βασικές της λειτουργίες, καθώς και οι δεξιότητες που πρέπει να έχει ένας Στρατιωτικός Ιερέας για να είναι αποτελεσματικός στο ποιμαντικό του έργο.
Στο δεύτερο, δηλαδή στο όγδοο κεφάλαιο του βιβλίου, εξετάζουμε τη σημασία της λειτουργίας του προγραμματισμού στην αποστολή και στο έργο του Στρατιωτικού Ιερέα και της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, τα είδη προγραμματισμού, τα βασικά βήματά του και την εισαγωγή των σχεδίων δράσης ως μέσων για τη βελτίωση της ποιότητας του ποιμαντικού έργου στο Στρατό.
Στο τρίτο, δηλαδή στο ένατο κεφάλαιο του βιβλίου, διερευνούμε την έννοια της οργάνωσης και τη διαδικασία – βήματα που ακολουθεί. Προτείνεται από τον γράφοντα η σύσταση του Τμήματος Οργάνωσης Ποιμαντικού έργου Ενόπλων Δυνάμεων το οποίο διαρθρώνεται σε επτά τομείς (Τομέας Α: Λειτουργική ζωή στο στρατιωτικό περιβάλλον, Τομέας Β: Ορθόδοξη πνευματικότητα, Τομέας Γ: Στρατευμένη νεολαία, Τομέας Δ: Προνοιακό και κοινωνικό έργο στο ανθρώπινο δυναμικό των Ενόπλων Δυνάμεων, Τομέας Ε: Δημόσιες σχέσεις, Τομέας Στ: Αιρέσεις και Τομέας Ζ: Ειδικό ποιμαντικό έργο στις Ένοπλες Δυνάμεις). Ουσιαστικά, τους τομείς αυτούς θα πρέπει να περιλαμβάνει και το ποιμαντικό έργο που επιτελεί ο κάθε Στρατιωτικός Ιερέας στην περιοχή ευθύνης του. Όμως, ο Στρατιωτικός Ιερέας δε θα πρέπει να αφήνεται μόνος του σε αυτή τη δύσκολη αποστολή, αλλά θα έχει βοηθούς του τα στελέχη που προτείνεται να διακονούν στους επτά παραπάνω τομείς του Τμήματος Οργάνωσης Ποιμαντικού Έργου των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε κάθε πρόβλημα που θα αντιμετωπίζει και νομίζει ότι δεν μπορεί μόνος του να ανταποκριθεί, θα ανατρέχει για βοήθεια στα εξειδικευμένα στελέχη του ανάλογου τομέα.
Στο τέταρτο, δηλαδή στο δέκατο κεφάλαιο του βιβλίου, αναλύουμε την έννοια της διεύθυνσης και παραθέτουμε τις διοικητικές δραστηριότητες της εν λόγω λειτουργίας που μπορούν να ενταχθούν στα πλαίσια της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως είναι η εκχώρηση εξουσίας, η παρώθηση (ή υποκίνηση) των στελεχών της Θρησκευτικής Υπηρεσίας, αλλά και του ανθρώπινου δυναμικού του Στρατού για να ενταχθούν στη ζωή της Εκκλησίας, η επικοινωνία και ο χειρισμός των συγκρούσεων.
Τέλος, στο πέμπτο, δηλαδή στο ενδέκατο κεφάλαιο του βιβλίου, αναλύουμε την έννοια και το περιεχόμενο της διοικητικής λειτουργίας του ελέγχου σε σχέση με τον προγραμματισμό και τα στάδιά του, καθώς επίσης και την αξιολόγηση του ποιμαντικού έργου στις Ένοπλες Δυνάμεις, όπου για την πρακτική υλοποίηση του εγχειρήματος αυτού μπορούν να χρησιμοποιηθούν κάποιες στρατηγικές αξιολόγησης από το χώρο της εκπαίδευσης, όπως είναι η διαμορφωτική και η τελική αξιολόγηση, η αξιολόγηση διαδικασίας, η μεντορική, η συναδελφική καθοδήγηση, η αυτοαξιολόγηση – αυτοκατευθυνόμενη αξιολόγηση και η φάκελοι επιτευγμάτων των Στρατιωτικών – Συνεργαζόμενων Ιερέων.
Θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει ότι το θέμα μας εντάσσεται σε έναν κύκλο ειδικότερου ενδιαφέροντος, που δεν θα ήταν λάθος να τον ονομάσουμε «Οργάνωση και Διοίκηση της Θρησκευτικής Υπηρεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων», κατά το πρότυπο της Οργάνωσης και Διοίκησης των Επιχειρήσεων (Management), όπου υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από ερευνητές και μελετητές. Εξάλλου, πολλά στοιχεία στο βιβλίο αυτό αντλούνται από το χώρο της Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης και συγκεκριμένα από τα βιβλία και τις σημειώσεις που είχε ο γράφων κατά την παρακολούθηση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου «Εκπαιδευτική Ηγεσία και Πολιτική» της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών. Επίσης, η μελέτη των βιβλίων του καθηγητή Μπουραντά (2018, 2005) και της Ανδρουλιδάκη (2011), όπως και πολλών ποιμαντικών βιβλίων και άρθρων με σημαντικότερο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (2007) με τίτλο «Το Ενοριακό και Ποιμαντικό Έργο στη σύγχρονη κοινωνία – Εγχειρίδιο οργάνωσης και δράσης» ήταν αρκετά να μας προβληματίσουν και να μας δώσουν το έναυσμα να συγγράψουμε το παρόν βιβλίο προσαρμόζοντας πολλά στοιχεία και δεδομένα στο εξειδικευμένο ποιμαντικό έργο που καλούνται να πραγματοποιήσουν οι Στρατιωτικοί μας Ιερείς. Γι’ αυτό πολλά πράγματα που αναφέρονται στο βιβλίο αυτό δεν αποτελούν πρωτοτυπία, αλλά σκοπό έχουν να προβληματίσουν τους «μάχιμους» Στρατιωτικούς Ιερείς και τους συνεργάτες τους προκειμένου να βελτιώσουν το αξιόλογο έργο που επιτελούν στην Εκκλησία και στις Ένοπλες Δυνάμεις Ελλάδας και Κύπρου.
