Ένα από τα συχνότερα παράπονα που αντιμετωπίζουμε ως γαστρεντερολόγοι στην καθημερινή μας ιατρική πράξη, είναι η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση, η οποία μεταφράζεται πιο απλά ως ένα αίσθημα καούρας στο στομάχι ή στον θώρακα και παλινδρόμησης όξινου περιεχομένου που νιώθουμε ιδίως μετά από συγκεκριμένα γεύματα. Ας δούμε πως μας επηρεάζει αυτή η κατάσταση θέτοντας τα πιο συχνά ερωτήματα που μας απασχολούν, όσο πιο απλά γίνεται ώστε να γίνει αντιληπτή η οντότητα αυτή καθώς και οι θεραπευτικές επιλογές που έχουμε.
1. Τι είναι τελικά η Γαστροοισοφαγική Παλινδρομική Νόσος (ΓΟΠΝ);
Ο καθένας μας έχει εμφανίσει κατά καιρούς καούρες. Αλλά όταν αυτές εμφανίζονται συχνά (τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα για μερικές εβδομάδες) ή όταν αρχίζει να επηρεάζουν την καθημερινή σας ζωή, ο γιατρός σας μπορεί να σας πει ότι έχετε μια μακροχρόνια πάθηση που ονομάζεται Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή ΓΟΠΝ. Είναι επίσης γνωστή ως νόσος από παλινδρόμηση οξέος. Η καούρα (ή αλλιώς οπισθοστερνικός καύσος) είναι το συνηθέστερο σύμπτωμα της ΓΟΠΝ.
2. Υπάρχουν άλλα συμπτώματα της Γαστροοισοφαγικής παλινδρομικής νόσου;
Εκτός από το αίσθημα καύσου στο στήθος σας, άλλα σύμπτωμα που μπορεί να συνυπάρχουν είναι :
i. Η δυσοσμία του στόματος ή μία πικρή γεύση στον φάρυγγα σας
ii. Προβλήματα στην αναπνοή σας
iii. Βήχας
iv. Αίσθηση παρουσίας σβώλου στον λαιμό μας
v. Βράγχος φωνής
vi. Ναυτία
vii. Δυσκολία και άλγος στην κατάποση
viii. Διαβρώσεις οδόντων
ix. Έμετοι
3. Τελικά η καούρα στο στήθος όντως οφείλεται στην ΓΟΠΝ ή κάτι άλλο υπάρχει;
Η συχνή καούρα είναι ένα σύμπτωμα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠΝ), αλλά μπορεί επίσης να σηματοδοτεί μια πιο σοβαρή κατάσταση, όπως ένα έλκος ή διάβρωση οισοφάγου ή/και στομάχου. Είναι σημαντικό να ζητήσετε την βοήθεια ειδικού εάν έχετε καούρα συχνά, ώστε να αποφύγετε τις επιπλοκές από την ΓΟΠΝ και να ανακαλύψετε πιθανά, άλλα προβλήματα. Καλέστε το γιατρό σας ή κλείστε ραντεβού με τον γαστρεντερολόγο σας, ο οποίος ειδικεύεται στις πεπτικές ασθένειες. Πολλά από τα συμπτώματα της καούρας επίσης ακούγονται σαν καρδιακή προσβολή. Επομένως επί ανησυχίας αναζητείστε άμεση βοήθεια.
4. Ποιες οι επιπτώσεις από τον συνεχιζόμενο οπισθοστερνικό καύσο και την ΓΟΠΝ;
Με την πάροδο του χρόνου, η καούρα που δεν αντιμετωπίζεται ή ελέγχεται καλά από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής ή το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, όπως:
i. Αναπνευστικά προβλήματα όπως άσθμα, αίσθημα πνιγμού κατά τη διάρκεια της νύχτας και επαναλαμβανόμενα επεισόδια πνευμονίας
ii. Αλλαγές στον βλεννογόνο του οισοφάγου, μία κατάσταση που ονομάζεται οισοφάγος του Barrett. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του οισοφάγου (όχι τόσο συχνή εξέλιξη)
iii. Επώδυνη φλεγμονή του οισοφάγου που ονομάζεται οισοφαγίτιδα
iv. Στένωση του αυλού του οισοφάγου, που ονομάζεται οισοφαγική στένωση. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κατάποσης.
5. Τι τύπου αντιόξινα θα ήταν καλό να πάρω για τον οπισθοστερνικό καύσο; Υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες;
Ένας τύπος για την αντιμετώπιση της ήπιας καούρας είναι η χρήση αντιόξινων που περιέχουν ανθρακικό ασβέστιο ή μαγνήσιο. Βοηθούν στην εξουδετέρωση του οξέος στομάχου. Μερικά αποτρέπουν την παλινδρόμηση οξέος. Αυτά που περιέχουν μαγνήσιο μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην επούλωση των ελκών του στομάχου. Διατίθενται σε σιρόπι και χάπια και ενεργούν άμεσα.
Τα αντιόξινα μπορούν να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα και διάρροια. Αναζητήστε μάρκες που περιέχουν ανθρακικό ασβέστιο, υδροξείδιο μαγνησίου και υδροξείδιο αργιλίου για να μειώσετε αυτές τις παρενέργειες. Μην πάρετε αντιόξινα με μαγνήσιο εάν έχετε χρόνια νεφρική νόσο. Ορισμένα αντιόξινα έχουν πολύ αλάτι, οπότε πρέπει να τα πάρετε μόνο για περιστασιακή καούρα.
6. Για το αίσθημα της καούρας πως βοηθούν οι H2 ανταγωνιστές; Ποια φάρμακα προσέχουμε να ΜΗΝ παίρνουμε μαζί με τους αναστολείς H2;
Οι αναστολείς H2 υποδοχέων (πχ. ρανιτιδίνη) βοηθούν στην ανακούφιση και την πρόληψη της περιστασιακής καούρας μειώνοντας την ποσότητα οξέος που εκκρίνεται στο στομάχι σας. Αν και δεν λειτουργούν τόσο γρήγορα όσο τα αντιόξινα, τα αποτελέσματά τους διαρκούν περισσότερο. Ο γιατρός σας μπορεί να σας πει να πάρετε μαζί ένα αντιόξινο και ένα H2 αναστολέα. Οι αναστολείς H2 είναι για βραχυχρόνια χρήση, λιγότερο από δύο εβδομάδες. Μπορείτε να τα πάρετε πριν από τα γεύματά σας για να αποφύγετε την καούρα ή πριν την νυκτερινή κατάκλιση. Διατίθενται σε πόσιμα διαλύματα και χάπια. Ενημερώστε τον γιατρό σας αν λαμβάνετε αντιεπιληπτικά φάρμακα, αντιπηκτικά, και αντιαρρυθμικά φάρμακα.
7. Τι είναι οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) και πως λαμβάνονται; Υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες από την λήψη των PPIs;
Οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (πχ ομεπραζόλη, εσομεπραζόλη κτλ.) χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της συχνής καούρας που συμβαίνει περισσότερο από δύο φορές την εβδομάδα. Λειτουργούν και αυτά, μειώνοντας την ποσότητα οξέος που εκκρίνει το στομάχι σας. Συχνά, λειτουργούν καλύτερα από τους αναστολείς H2. Μπορείτε επίσης να πάρετε αυτά τα φάρμακα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τους αναστολείς H2.
Θα πρέπει να παίρνετε αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (PPI) μία φορά την ημέρα με άδειο στομάχι, έτσι ώστε να λειτουργούν καλύτερα. Συνήθως θα παίρνετε το φάρμακο κάθε πρωί, περίπου 30 με 60 λεπτά πριν το πρωινό, για να ελέγξετε το οξύτητα του στομάχου.
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες και περιλαμβάνουν:
i. Διάρροια
ii. Πονοκέφαλο
iii. Ναυτία και έμετος
iv. Πόνος στο στομάχι
Οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (PPIs) μπορεί επίσης να αυξήσουν τις πιθανότητές σας για να αποκτήσετε μια λοίμωξη στο έντερο σας ή στους πνεύμονες σας, αλλά αυτό είναι σχετικά σπάνιο. Αυτά τα φάρμακα έχουν επίσης ενοχοποιηθεί για κατάγματα του ισχίου, του καρπού και της σπονδυλικής στήλης. Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος σε άτομα που λαμβάνουν PPI για ένα έτος ή περισσότερο. Για αυτούς τους λόγους μιλήστε με τον γαστρεντερολόγο σας.
8. Ποιος ο ρόλος των προκινητικών φαρμάκων στην καούρα, και υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες από την χρήση τους;
Οι προκινητικές ουσίες είναι φάρμακα που βοηθούν το στομάχι σας να αδειάζει γρηγορότερα, έτσι ώστε να έχετε λιγότερο όξινο υπόλειμμα. Συνήθως παίρνετε αυτό το φάρμακο πριν από τα γεύματα και τον ύπνο. Οι προκινητικές ουσίες συνήθως χορηγούνται με ιατρική συνταγή.
Εν αντιθέσει με τους αναστολείς αντλίας πρωτονίων και τους ανταγωνιστές υποδοχέων H2 (όπως είδαμε προηγουμένως ), τα προκινητικά φάρμακα μπορεί να παρουσιάσουν πιο σοβαρές παρενέργειες και σε αυτές υπάγονται συνήθως η : Ανησυχία, Κατάθλιψη, Διάρροια, Υπνηλία, Κούραση, Ευερεθιστότητα, Ναυτία, Προβλήματα με την κίνηση.
9. Τελικά χρειάζεται να πάρετε τον γιατρό σας αν δεν βοηθήσουν τα ανωτέρω σκευάσματα για την καούρα που νιώθετε;
Ναι. Εάν η καούρα δεν βελτιώνεται ή τα φάρμακά σας προκαλούν παρενέργειες που δεν μπορείτε να ανεχτείτε ή έχετε άλλες επιπλοκές, μπορεί να χρειαστείτε περαιτέρω αντιμετώπιση και για αυτό απευθυνθείτε στον γαστρεντερολόγο σας. Είναι σπάνιο να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για την καούρα.
10. Πως μπορεί ο γαστρεντερολόγος να σας βοηθήσει με τον οπισθοστερνικό καύσο;
Ο γαστρεντερολόγος σας θα ρωτήσει για τα συμπτώματά σας και θα σας εξετάσει. Μπορεί να είναι χρήσιμο να κρατάτε ένα σημειωματάριο για να σημειώσετε τι τρώτε και πίνετε και πότε έχετε καούρα. Αυτό θα βοηθήσει εσάς και το γιατρός σας να εντοπίσει τους εκλυτικούς παράγοντες που σχετίζονται με τον καύσο που νιώθετε. Εάν η φαρμακευτική αγωγή και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και την καθημερινότητα σας δεν ελέγχουν την καούρα σας, μπορείτε να υποβληθείτε σε μία από αυτές τις εξετάσεις για να μάθετε τι προκαλεί το πρόβλημα:
i. Δοκιμασία πεχαμετρίας (Esophageal pH monitoring)
Αυτό υπολογίζει την οξύτητα του οισοφάγου σας. Ο γιατρός είτε θα τοποθετήσει έναν μικρό αισθητήρα στον οισοφάγο σας είτε θα ένα λεπτό σωλήνα σε αυτόν.
ii. Ενδοσκόπηση
Ένας μακρύς, λεπτός σωλήνας με φως στο άκρο, του τοποθετείται στον οισοφάγο σας έτσι ώστε ο γιατρός σας να μπορεί να κοιτάξει μέσα στον οισοφάγο και στο στομάχι σας. Η ενδοσκόπηση μπορεί να αναζητήσει προβλήματα όπως έλκος ή στένωση εντός του οισοφάγου σας.
iii. Ακτινογραφία
Θα πιείτε ένα υγρό που επαλείφει το εσωτερικό τοίχωμα του πεπτικού σας σωλήνα. Στη συνέχεια, λαμβάνονται ακτινογραφίες, οι οποίες θα επιτρέψουν στον γιατρό σας να δει το περίγραμμα του πεπτικού σας συστήματος.
11. Πότε η καούρα που νιώθουμε στο στήθος είναι επείγουσα κατάσταση;
Η καούρα είναι συνήθως ένα πρόβλημα που εξαφανίζεται με την πάροδο του χρόνου. Αλλά εάν έχετε και άλλα συνοδά συμπτώματα, θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι ότι κάτι σοβαρότερο μπορεί να υπάρχει. Καλέστε το γιατρό σας ή πηγαίνετε στο εφημερεύον νοσοκομείο εάν:
i. Προκαλεί πόνο η κατάποση
ii. Νιώθετε σαν να πνίγεστε.
iii. Έχετε υδαρείς/πολτώδεις δύσοσμες, μαύρου χρώματος κενώσεις στην τουαλέτα
iv. Το στόμα ή ο λαιμός σας πονάει όταν τρώτε
v. Η φωνή σας είναι βραχνή.
vi. Ο εμετός σας περιέχει αίμα ή το περιεχόμενο του έχει καφέ/μαύρη απόχρωση
vii. Έχετε δυσκολία στην αναπνοή
12. Τελικά είναι οπισθοστερνικός καύσος ή καρδιακή προσβολή;
Η καούρα δεν επηρεάζει γενικά την καρδιά σας, αλλά μπορεί να δώσει την αίσθηση του πόνου στο στήθος που συμβαίνει κατά τη διάρκεια καρδιακής προσβολής. Καλέστε το 166 αν έχετε οποιοδήποτε από τα κάτωθι συμπτώματα μαζί με πόνο στο στήθος, ακόμα κι αν δεν είστε βέβαιοι ότι έχετε υποστεί καρδιακή προσβολή:
i. Ζάλη
ii. Ναυτία και έμετος
iii. Ο πόνος που επεκτείνεται στο λαιμό και τον ώμο, το σαγόνι ή την πλάτη
iv. Δυσκολία στην αναπνοή
v. Εφίδρωση
Μιχαήλ Π. Γαλανόπουλος | MD, PhDc, FESBGH
Γαστρεντερολόγος- Ηπατολόγος
Στρατιωτικός Ιατρός
Διαγνωστική και Επεμβατική Ενδοσκόπηση
Ειδικευθείς στο ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», στο Royal Free Hospital και Leeds Teaching Hospital της Αγγλίας
Κάτοχος Ευρωπαϊκού Διπλώματος Γαστρεντερολογίας
Τηλ. +306936619026
e–mail: galanopoulosdr@gmail.com